Osmanlı Dünyasında Yahudi Kira Kadınlar

Makale Türkçe

Künye:

Yazarlar:

Mahir AYDIN

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2001

Yayınlandığı Eser:

Belleten

Cilt:

LXV

Sayı:

243

Sayfa Aralığı:

623-635

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://dergipark.org.tr/tr/pub/ttkbelleten/issue/60003/867085

Operatör:

Emrullah Arslan

Güncelleyen:

Yağız Fatih Nazlıer

Özet:

Hıristiyan Dünyası'nı terk etmek zorunda kalan İspanya Yahudileri, 1492 yılında Türk topraklarına göçmüşlerdir. Bu göçmenler, dönemin gözde mesleklerini yeni vatanlarında da sürdürmüşler ve önemli bir ekonomik düzeye ulaşmışlardır. Türklerin ilgisizliği nedeniyle ekonomik konularda uzmanlaşmışlardır. Öyle ki, İstanbul, Edime, Gelibolu gibi büyük darphanelerin yönetimini eline geçiren Yahudiler, XVI. yüzyılın en büyük imparatorluğunda, bir Altın Çağ" yaşamışlardır.

Yahudi kadınları da, Saray'ın harem dairesi ile yakın bir diyalog içerisine girmişler ve önemli görevler üstlenmişlerdir. Bu kadınlara, "ekonomik danışman'' anlamına gelen "Kira Kadın'' denilmektedir. Bu kadınlar,dış dünya ile ilişkileri bulunmayan Saray Haremi’ne, arka merdivenlerden girmeyi başarmışlar ve Saray'dan bir beklentisi olan herkes, onların aracılığını istemiştir.

Kira Kadınlara, Klasik Dönemde rastlıyoruz. Adları ise, daha sonraki Müslüman adıyla bildiğimiz Fatma Hatun (ö.1548), Ester Handali (ö. 1590) ve Esparanzo Malchi (ö. 1600)’dir.

Bu konuda bazı sonuçlar çıkarmak gerekirse; Osmanlı Devleti’nin Klasik Dönemi’nde Yahudiler, ekonominin ötemli aktörleri olmuşlar ve bu durum, onlara duyulan ihtiyaçtan kaynaklanmıştır.

Onlar; Harem’in sıkıcı atmosferinden Batı Dünyası’na açılan bir pencere olmuşlardır. Ama, rüşvet ve adam kayırma gibi çirkin konularda da kullanılmışlardır. Bu da, Yükseliş Dönemi’ni tamamlayan Osmanlı Devleti’nde, tehlike çanlarının çaldığını ve Duraklama Dönemi’nin başladığının bir göstergesidir.

Ama her şeye karşın, “Kan iftirası”na, Türk tarihinin hiçbir döneminde rastlanmayacaktır.

Yahudi kadınları da, Saray'ın harem dairesi ile yakın bir diyalog içerisine girmişler ve önemli görevler üstlenmişlerdir. Bu kadınlara, "ekonomik danışman'' anlamına gelen "Kira Kadın'' denilmektedir. Bu kadınlar,dış dünya ile ilişkileri bulunmayan Saray Haremi’ne, arka merdivenlerden girmeyi başarmışlar ve Saray'dan bir beklentisi olan herkes, onların aracılığını istemiştir.

Kira Kadınlara, Klasik Dönemde rastlıyoruz. Adları ise, daha sonraki Müslüman adıyla bildiğimiz Fatma Hatun (ö.1548), Ester Handali (ö. 1590) ve Esparanzo Malchi (ö. 1600)’dir.

Bu konuda bazı sonuçlar çıkarmak gerekirse; Osmanlı Devleti’nin Klasik Dönemi’nde Yahudiler, ekonominin ötemli aktörleri olmuşlar ve bu durum, onlara duyulan ihtiyaçtan kaynaklanmıştır.

Onlar; Harem’in sıkıcı atmosferinden Batı Dünyası’na açılan bir pencere olmuşlardır. Ama, rüşvet ve adam kayırma gibi çirkin konularda da kullanılmışlardır. Bu da, Yükseliş Dönemi’ni tamamlayan Osmanlı Devleti’nde, tehlike çanlarının çaldığını ve Duraklama Dönemi’nin başladığının bir göstergesidir.

Ama her şeye karşın, “Kan iftirası”na, Türk tarihinin hiçbir döneminde rastlanmayacaktır.