İskilip Şeyh Yavsi Camii'nin Orijinal Planı Üzerine Bir Restitüsyon Denemesi

Makale Türkçe Tarih× Osmanlı× 16. yy× Anadolu×

Künye:

Yazarlar:

Ömer İskender TULUK

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2003

Yayınlandığı Eser:

Belleten

Cilt:

LXVII

Sayı:

249

Sayfa Aralığı:

447-456

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://www.ttk.org.tr/templates/resimler/File/Makaleler/249/249_7/249_7.html

Operatör:

Zeynep Kurnaz

Güncelleyen:

kaynakca.info

Özet:

Şeyh Yavsi Camii, Osmanlı şeyhülislam Ebüssuud Efendinin, memleketi İskilip'te babası Şeyh Yavsi adına yaptırdığı İskilip'in en eski yapısıdır. Cami, plan düzleminde kuzeyde eşit büyüklüklerde kubbeli iki kare mekân ile güneyde bunlara orta aks üzerinde birleşen daha küçük kubbeli bir mekân ve son cemaat yerinden oluşan ters T biçimli bir yapıdır. Yapı, bu biçimlenişiyle Erken Devir Osmanlı camilerinin "Zaviyeli cami " denen çok işlevli Fütüvvet cami karakteristik şekillenişini göstermesine rağmen iç mekân organizasyonu yapının ayakta kaldığı 450 yıllık süreç içerisinde tadilatlarla ve eklerle son halini aldığını göstermektedir. İç mekân organizasyonunda gözlenen aksaklıklara karakteristik Osmanlı cami mimarisinin verdiği kriterler ve vakfiyelerden elde edilen ipuçları da eklenirse, yapının söz konusu değişim süreci ve niteliği hakkında bir takım yargılara varmak ve orijinal planı üzerine fikir üretmek mümkündür.

Nitekim söz konusu caminin, Şeyh Yavsi’nin ölüm tarihi olan 1514'de sonra, XVI. yy.ın ortalarında, üç birimli son cemaat revaklı ve üniteli olarak yaptırıldığı, bir süre sonra yanına eş büyüklükte ikinci bir ünite daha eklendiği, bu arada yıkılan veya yıktırılan kubbeli son cemaat revakının yerine, ahşap strüktürlü bir son cemaat yeri yapıldığı ve son olarak caminin çok işlevli kullanılma isteğinden dolayı Zaviyeli cami tipini çağrıştıracak biçimde iki eş üniteli yapının güney duvarının orta aksına kubbeli küçük bir birimin daha eklendiği söylenebilir.

Nitekim söz konusu caminin, Şeyh Yavsi’nin ölüm tarihi olan 1514'de sonra, XVI. yy.ın ortalarında, üç birimli son cemaat revaklı ve üniteli olarak yaptırıldığı, bir süre sonra yanına eş büyüklükte ikinci bir ünite daha eklendiği, bu arada yıkılan veya yıktırılan kubbeli son cemaat revakının yerine, ahşap strüktürlü bir son cemaat yeri yapıldığı ve son olarak caminin çok işlevli kullanılma isteğinden dolayı Zaviyeli cami tipini çağrıştıracak biçimde iki eş üniteli yapının güney duvarının orta aksına kubbeli küçük bir birimin daha eklendiği söylenebilir.