Karakalpakların Hive Hanlarına Karşı Yürüttükleri İsyan Hareketleri (1855-1856)

Makale Türkçe Tarih× 19. yy×

Künye:

Yazarlar:

Salih YILMAZ

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2003

Yayınlandığı Eser:

Belleten

Cilt:

LXVII

Sayı:

250

Sayfa Aralığı:

865-879

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://www.ttk.org.tr/templates/resimler/File/Makaleler/250/250_9/250_9.html

Operatör:

Zeynep Kurnaz

Güncelleyen:

kaynakca.info

Özet:

Karakalpaklar Hârezm bölgesine gelmeden önce Sırderya bölgesinde ve Kazak Hanlığı topraklarında yaşamaktaydılar. Kazakların baskılarından kurtulmak için Hârezm bölgesine göç etmişler ve Hive hakimiyetini kabul etmişlerdir. Fakat Hive hanlarının Karakalpaklardan topladıkları ağır vergiler onların isyan etmelerine neden olmuştur. Bu isyanlardan en önemlisi de 1855-1856 yılları arasında ortaya çıkmış Karakalpak isyanıdır. Bu isyanın önderliğini de Ernazar Alaköz adındaki bir Karakalpak yapmıştır. Ernazar Han, Cengiz Han sülâlesinden gelen Zarlık hanı da yanına alarak Hive hükûmetine karşı çıkarak bağımsız bir Karakalpak Hanlığı için mücadele vermiştir. Bu mücadele sırasında birçok Karakalpak, Kazak, Türkmen ve Özbek beyin de desteğini almıştır. Fakat 1855 vılında Hive tahtına çıkan Seyid Muhammed Rahim Hanın akıllı siyaseti sayesinde güçte olsa bu Karakalpak isyanı bastırılmıştır. Seyid Muhammed Rahim Han, isyancı beyleri unvan ve mal vaadiyle kandırarak birlikten ayırmış ve isyana devam eden beyleri de güç kullanarak öldürmüştür. Karakalpak Ernazar Alaköz'ün başkanlığında 1855-1856 yılları arasında ortaya çıkan bu isyan hareketi Hive hanlığının uyguladığı ağır ekonomik şartlar ve halktan sık sık topladığı vergiler dolayısıyla ortaya çıkmıştır. Bu isyanın Karakalpak tarihinde önemli bir yeri vardır. Ernazar Alaköz, Karakalpaklar için millî bir kahramandır. Karakalpaklar bu tarihten sonra böyle güçlü bir isyan hareketine tek başlarına girişememişler yada önderlik edememişlerdir. Hive hanlarının hakimiyeti altında uzun yıllar yaşamışlardır.

Karakalpaklar Hârezm   bölgesine gelmeden önce  Sırderya   bölgesinde  ve Kazak Hanlığı topraklarında yaşamaktaydılar.  Kazakların   baskılarından kurtulmak için Hârezm bölgesine göç etmişler ve Hive hakimiyetini kabul etmişlerdir. Fakat Hive hanlarının Karakalpaklardan topladıkları ağır vergiler onların isyan etmelerine neden olmuştur. Bu isyanlardan en önemlisi de 1855-1856 yılları arasında ortaya çıkmış Karakalpak isyanıdır. Bu isyanın önderliğini de Ernazar Alaköz adındaki bir Karakalpak yapmıştır. Ernazar Han, Cengiz Han sülâlesinden gelen Zarlık hanı da yanına alarak Hive hükûmetine karşı çıkarak bağımsız bir Karakalpak Hanlığı için mücadele vermiştir. Bu mücadele sırasında birçok Karakalpak, Kazak, Türkmen ve Özbek beyin de desteğini almıştır. Fakat 1855 vılında Hive tahtına çıkan Seyid Muhammed Rahim Hanın akıllı siyaseti   sayesinde güçte olsa bu Karakalpak isyanı bastırılmıştır. Seyid Muhammed Rahim Han, isyancı beyleri unvan ve mal vaadiyle kandırarak birlikten ayırmış ve isyana devam eden beyleri de güç kullanarak öldürmüştür. Karakalpak Ernazar Alaköz'ün başkanlığında 1855-1856 yılları arasında ortaya çıkan bu isyan hareketi Hive hanlığının uyguladığı ağır ekonomik şartlar ve halktan sık sık topladığı vergiler dolayısıyla ortaya çıkmıştır. Bu isyanın Karakalpak tarihinde önemli bir yeri vardır. Ernazar Alaköz, Karakalpaklar için millî bir kahramandır. Karakalpaklar bu tarihten sonra böyle güçlü bir isyan hareketine tek başlarına girişememişler yada önderlik edememişlerdir. Hive hanlarının hakimiyeti altında uzun yıllar yaşamışlardır.