Taşköprülü-zâde'nin Kaleminden XVI. Yüzyılın 'İlim ve Âlim' Anlayışı

Makale Türkçe Tarih× 16. yy×

Künye:

Yazarlar:

Fahri UNAN

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

1997

Yayınlandığı Eser:

Osmanlı Araştırmaları Dergisi

Cilt:

Sayı:

Sayfa Aralığı:

149-264

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://www.isam.org.tr/documents/_dosyalar/_pdfler/osmanli_arastirmalari_dergisi/osmanl%C4%B1_sy17/1997_17_UNANF.pdf

Operatör:

Şule Kocakavak

Güncelleyen:

Zeynep Pakize Semiz

Özet:

Osmanlı devletinin resmi ilim ve eğitim müesseselerinin temelini
oluşturan medreselerin nasıl bir ilmi, fikri, zihni, tarihi ve kültürel
arka-plarun varisieri olarak faaliyet gösterdikleri ve bu faaliyetlerin
neticesinde ortaya nasıl bir tablonun çıkt ı meselesini daha sağlam
bir zeminde tartışıp değerlendirebilmek için, bizzat bu zihniyetin
temsilcileri olan insanların konuyla ilgili düşüncelerini öğrenmeği,
at lmas ı elzem en başta gelen adımlardan birisi olarak görüyoruz.
Başlı başına bir sistemi ve bir zihniyet dünyasını bütün yönleriyle
ortaya koymak, muhakkak ki, kolay bir iş değildir. Bu sebeple biz,
böyle bir meselenin halledilebilmesi için, öncelikle, söz konusu
sistemin ve zihniyet dünyasının tek tek parçalarını gün ışığına
çıkarmanın ve ardından bu parçalardan hareketle bütünü tanıyıp
tanımlamanın, diğer bir deyişle, terkibi değerlendirmelere gidebilmek
için, evvel-emirde o terkibi te ş k ll edecek parçaları te' min etmenin
gerekliliğini düşünüyoruz. Bilhassa, zihniyet dünyası gibi kı sa bir
zaman diliminin ürünü olmayan ve muhtelif kaynaklardan besienrnek
suretiyle uzun süreler içerisinde yavaş avaş teşekkül eden bir
vakı'anın, belirli bir zaman diliminin tanımlama ve temsil kabiliyeti
ınırlı ürünlerine dayanılarak tahlili, bizi her an yanlış veya eksik
değerlendirmelere götürebilir. İşte böyle bir düşüncenin ürün ü olan
ve bir seri çalışmanın parçası olarak kaleme alınan bu yazı, XVI. üzyılın ünlü alimlerinden Taşköprülü-zade Ahmed İsamü'd-dln'in
"ilim" ve "alim" anlayışına tahs1s edildi

Osmanlı devletinin resmi ilim ve eğitim müesseselerinin temelini
oluşturan medreselerin nasıl bir ilmi, fikri, zihni, tarihi ve kültürel
arka-plarun varisieri olarak faaliyet gösterdikleri ve bu faaliyetlerin
neticesinde ortaya nasıl bir tablonun çıkt ı meselesini daha sağlam
bir zeminde tartışıp değerlendirebilmek için, bizzat bu zihniyetin
temsilcileri olan insanların konuyla ilgili düşüncelerini öğrenmeği,
at lmas ı elzem en başta gelen adımlardan birisi olarak görüyoruz.
Başlı başına bir sistemi ve bir zihniyet dünyasını bütün yönleriyle
ortaya koymak, muhakkak ki, kolay bir iş değildir. Bu sebeple biz,
böyle bir meselenin halledilebilmesi için, öncelikle, söz konusu
sistemin ve zihniyet dünyasının tek tek parçalarını gün ışığına
çıkarmanın ve ardından bu parçalardan hareketle bütünü tanıyıp
tanımlamanın, diğer bir deyişle, terkibi değerlendirmelere gidebilmek
için, evvel-emirde o terkibi te ş k ll edecek parçaları te' min etmenin
gerekliliğini düşünüyoruz. Bilhassa, zihniyet dünyası gibi kı sa bir
zaman diliminin ürünü olmayan ve muhtelif kaynaklardan besienrnek
suretiyle uzun süreler içerisinde yavaş avaş teşekkül eden bir
vakı'anın, belirli bir zaman diliminin tanımlama ve temsil kabiliyeti
ınırlı ürünlerine dayanılarak tahlili, bizi her an yanlış veya eksik
değerlendirmelere götürebilir. İşte böyle bir düşüncenin ürün ü olan
ve bir seri çalışmanın parçası olarak kaleme alınan bu yazı,  XVI. üzyılın ünlü alimlerinden Taşköprülü-zade Ahmed İsamü'd-dln'in
"ilim" ve "alim" anlayışına tahs1s edildi