Taşköprülü-zâde'nin Kaleminden XVI. Yüzyılın 'İlim ve Âlim' Anlayışı

Makale Türkçe Tarih× 16. yy×

Künye:

Yazarlar:

Fahri UNAN

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

1997

Yayınlandığı Eser:

Osmanlı Araştırmaları Dergisi

Cilt:

Sayı:

Sayfa Aralığı:

149-264

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://www.isam.org.tr/documents/_dosyalar/_pdfler/osmanli_arastirmalari_dergisi/osmanl%C4%B1_sy17/1997_17_UNANF.pdf

Operatör:

Şule Kocakavak

Güncelleyen:

Mehmet Unan

Özet:

Osmanlı devletinin resmî ilim ve eğitim müesseselerinin temelini oluşturan medreselerin nasıl bir ilmî, fikrî, zihnî, târihî ve kültürel arka-plânın vârisleri olarak faaliyet gösterdikleri ve bu faaliyetlerin netîcesinde ortaya nasıl bir tablonun çıktığı meselesini daha sağlam bir zeminde tartışıp değerlendirebilmek için, bizzat bu zihniyetin temsilcileri olan insanların konuyla ilgili düşüncelerini öğrenmeği, atılması elzem en başta gelen adımlardan birisi olarak görüyoruz. Başlı başına bir sistemi ve bir zihniyet dünyâsını bütün yönleriyle ortaya koymak, muhakkak ki, kolay bir iş değildir. Bu sebeple biz, böyle bir meselenin halledilebilmesi için, öncelikle, söz konusu sistemin ve zihniyet dünyâsının tek tek parçalarını gün ışığına çıkarmanın ve ardından bu parçalardan hareketle bütünü tanıyıp tanımlamanın, diğer bir deyişle, terkîbî değerlendirmelere gidebilmek için, evvel-emirde o terkîbi teşkil edecek parçaları temin etmenin gerekliliğini düşünüyoruz. Bilhassa, zihniyet dünyâsı gibi kısa bir zaman diliminin ürünü olmayan ve muhtelif kaynaklardan beslenmek sûretiyle uzun süreler içerisinde yavaş yavaş teşekkül eden bir vâkı’anın, belirli bir zaman diliminin tanımlama ve temsil kābiliyeti sınırlı ürünlerine dayanılarak tahlîli, bizi her an yanlış veya eksik değerlendir-melere götürebilir. İşte böyle bir düşüncenin ürünü olan ve bir seri çalışmanın parçası olarak kaleme alınan bu yazı, XVI. yüzyılın ünlü âlimlerinden Taşköprülü-zâde Ahmed İsâmü’d-din’in ilim ve âlim anlayışına tahsis edildi.