Osmanlı Döneminde Anadolu Şehirlerinin Gelişmesinde Devletin Rolü: Karahisar Örneği

“Şehir Tarihi Kaynakçası”.

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2001

Yayınlandığı Eser:

Belleten

Cilt:

LXV

Sayı:

242

Sayfa Aralığı:

161-192

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Fatma Acun

Güncelleyen:

kaynakca.info

Özet:

Sanayi öncesi dönemde şehirlerin gelişmeleri, öncelikli olarak, direk veya dolaylı şekilde devletin desteği ile açıklanmakta, ticaretin rolünün ise ikinci sırada olduğu düşünülmektedir. Bu tezden hareketle, örnek durum olarak Karahisar ele alınmakta, Osmanlı idaresine geçtiğinde, bir grup gayrimüslim ve bir kaleden ibaret olan küçük bir kasaba görünümündeki bu yerleşim biriminin şehir haline gelişini mümkün kılan süreç incelenmekte ve bu süreçte devletin uyguladığı politikalar tespit edilmeye çalışılmaktadır.Karahisar'ın şehirleşme sürecindeki en büyük faktör, başlangıçta, Osmanlı idarecileri tarafından, Karahisar-ı Şarki Sancağı'nın idare merkezi olarak tercih edilmesi olmuştur. Böyle bir tercihin nedeni ise Karahisar’ın müsait konumu ve devletin kontrol etmek istediği şap madeninin civarda bulunmasıdır. Devletin idari, sosyal ve ekonomik sahalarda devletin takip ettiği politikalar neticesinde Karahisar, küçük ölçekli bir şehir haline dönüşmüştür.

İdari sahada yapılan uygulamalarla ilgili olarak, bölgede, ilk dönemde zeamet ve seraskerlik sistemi, XVI. yüzyılın ilk yarısında ise klasik Osmanlı kaza sisteminin kuruluşundan bahsedilebilir. Bölgeye idari kadroların gelişi, mesleki ve hizmet gruplarının oluşumu, zaman içerisinde mahalli nüfus arasında meydana gelen tabakalaşma ve iş bölümü, Karahisar’ın sosyal yönden gelişmesine ve burada bir şehir toplumu oluşmasına yol açmıştır. Ekonomik sahada ise, şehri daha da geliştirmek üzere, uzun dönemde, devletin vergi muafiyetini politika olarak benimsediği, dolayısıyla, şehir nüfusunu giderek artan oranda vergiden muaf tuttuğu ve şehirde yapılan faaliyetleri daha az oranda vergilendirme yoluna gittiği tespit edilmiştir.

Karahisar örneğinin incelenmesi neticesinde, başlangıçtaki Karahisar kasabasının şehir haline dönüşmesinde, devletin desteği ve yaptığı düzenlemelerin etkili olduğu görülmektedir. Tipik bir Anadolu şehri haline gelen Karahisar’ın şehirleşme sürecinin incelenmesi, benzeri süreçlerin diğer Anadolu şehirleri için de geçerli olabileceğini dair fikir vermektedir.

İdari sahada yapılan uygulamalarla ilgili olarak, bölgede, ilk dönemde zeamet ve seraskerlik sistemi, XVI. yüzyılın ilk yarısında ise klasik Osmanlı kaza sisteminin kuruluşundan bahsedilebilir. Bölgeye idari kadroların gelişi, mesleki ve hizmet gruplarının oluşumu, zaman içerisinde mahalli nüfus arasında meydana gelen tabakalaşma ve iş bölümü, Karahisar’ın sosyal yönden gelişmesine ve burada bir şehir toplumu oluşmasına yol açmıştır. Ekonomik sahada ise, şehri daha da geliştirmek üzere, uzun dönemde, devletin vergi muafiyetini politika olarak benimsediği, dolayısıyla, şehir nüfusunu giderek artan oranda vergiden muaf tuttuğu ve şehirde yapılan faaliyetleri daha az oranda vergilendirme yoluna gittiği tespit edilmiştir.

Karahisar örneğinin incelenmesi neticesinde, başlangıçtaki Karahisar kasabasının şehir haline dönüşmesinde, devletin desteği ve yaptığı düzenlemelerin etkili olduğu görülmektedir. Tipik bir Anadolu şehri haline gelen Karahisar’ın şehirleşme sürecinin incelenmesi, benzeri süreçlerin diğer Anadolu şehirleri için de geçerli olabileceğini dair fikir vermektedir.

Erkan Ener

592 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

1423 kez

görüntülendi.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Ömer Lütfi Barkan

“Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”

İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Makale

155 kez

görüntülendi.

“Osmanlı Tarihi Araştırmalarının Genişleyen Sınırları: Defteroloji”

Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi.

Makale Türkçe Akdeniz 15. yy Osmanlı

Bu Makale

293 kez

görüntülendi.

Özer ERGENÇ

Osmanlı Klasik Dönemi Kent Tarihçiliğine Katkı XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya

Ankara, 1995, Ankara Enstitüsü Vakfı.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Kitap

119 kez

görüntülendi.

Feridun Mustafa Emecen , İlhan ŞAHİN

“Osmanlı Taşra Teşkilatının Kaynaklarından 957-958 (1550-1551) Tarihli Sancak Tevcih Defteri I”

Belgeler.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı 16. yy

Bu Makale

88 kez

görüntülendi.

M. Tayyib Gökbilgin

“XVI. Yüzyıl Başlarında Trabzon Livası ve Doğu Karadeniz Bölgesi”

Belleten.

Makale Türkçe Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Makale

44 kez

görüntülendi.

“XVI.Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır Şehrinin Nüfusu ve Vakıfları:1518 ve 1540 Tarihli Tapu Tahrir Defterlerinden Notlar”

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi.

Makale Türkçe Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Makale

36 kez

görüntülendi.

Osman TURAN

Türkiye Selçukluları Hakkında Resmî Vesikalar: Metin, Tercüme ve Araştırmalar

Ankara, 1988, TTK.

Kitap Türkçe Tarih Selçuklu Anadolu

Bu Kitap

21 kez

görüntülendi.

Towns and Townsmen of Ottoman Anatolia: Trade, Craft and Food Production in an Urban Setting (1520-1650)

Cambridge, 1984, Cambridge University Press.

Kitap İngilizce Tarih

Bu Kitap

17 kez

görüntülendi.

Özer ERGENÇ

“Osmanlı Şehrindeki Mahallenin İşlevi ve Nitelikleri Üzerine”

Osmanlı Araştırmaları Dergisi.

Makale Türkçe Osmanlı Anadolu

Bu Makale

20 kez

görüntülendi.

Mehmet Ali ÜNAL

XVI. Yüzyılda Harput Sancağı (1518-1566)

Ankara, 1989, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Kitap

15 kez

görüntülendi.

“Sixteenth Century Periodic Markets in Various Anatolian Sancaks: İçel, Hamid, Karahisar-ı Sahib, Aydın and Menteşe”

Journal of the Economic and Social History of the Orient.

Makale İngilizce

Bu Makale

8 kez

görüntülendi.

Mehmet ÖZ

XV-XVI. Yüzyıllarda Canik Sancağı

Ankara, 1999, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe 15. yy

Bu Kitap

10 kez

görüntülendi.

Bryer ANTONY , David WİNFİELD

The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos

Washington, 1985, ACLS Humanities E-Book.

Kitap İngilizce Tarih Anadolu

Bu Kitap

7 kez

görüntülendi.

Evliya Çelebi b. Derviş Muhammed Zıllî

Seyahatname

İstanbul, 1314/1896, .

Kitap Türkçe Tarih Orta Doğu Anadolu

Bu Kitap

6 kez

görüntülendi.

John Malcolm WAGSTAFF

The Evolution of the Middle Eastern Landscapes

Londra, 1985, Croom Helm.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Anthony BRYER

“The Question of Byzantine Mines in the Pontos: Chalybian Iron, Chaldian Silver, Koloneian Alum and the Mumy of Cheriana”

Anatolian Studies.

Makale İngilizce

Bu Makale

4 kez

görüntülendi.

Bahaeddin YEDİYILDIZ

Ordu Kazası Sosyal Tarihi

Ankara, 1985, Kültür Bakanlığı Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

11 kez

görüntülendi.

Franz Babinger

Mehmed the Conqueror and His Time

USA, 1978, Princeton.

Kitap İngilizce 15. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

6 kez

görüntülendi.

“Alum Production and Alum Trade in the Ottoman Empire (About 1560-1830)”

Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlands.

Makale İngilizce

Bu Makale

4 kez

görüntülendi.

Cemal Kafadar

Between Two Worlds:The Construction of the Ottoman State

Berkeley, 1995, University Of California Press.

Kitap İngilizce Tarih Osmanlı

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Friedrich GİESE

Die altosmanische Chronik des ‘Āšıķpašazāde

Almanya, 1972, O. Zeller.

Kitap Almanca Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Tuncer BAYKARA

“Türkiye Selçukluları'nda İdari Birim ve Bununla İlgili Meseleler”

Vakıflar Dergisi.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

11 kez

görüntülendi.

Bruce MASTERS

The Origins of Western Economic Dominance in the Middle East, Mercantilism and the Islamic Economy in Aleppo, 1600-1750

New York, 1988, New York University Press.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Hasan Tahsin OKUTAN

Şebinkarahisar Tarihi ve Coğrafyası

Giresun , 1948, .

Kitap Türkçe Coğrafya Tarih Anadolu

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Ottoman Administration in the Sancak of Karahisar-ı Şarki (1485-1569): An Analysis Based on Tahrir Defters

Birmingham, 1993, DOKTORA.

Tez İngilizce

Bu Tez

17 kez

görüntülendi.

Andre RAYMOND ,

Osmanlı Döneminde Arap Kentleri

İstanbul, 1995, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe Yakın Çağ Tarih Osmanlı

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Colin Imber

The Ottoman Empire 1300-1481

İstanbul, 1990, The Isis Press.

Kitap İngilizce 14. yy 15. yy Tarih Osmanlı

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Suraiya FAROQHI , Leila ERDER

“The Development of the Anatolian Urban Network During the Sixteenth Century”

Journal of the Economic and Social History of the Orient.

Makale İngilizce

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

Besim DARKOT

“Karahisar”

İslam Ansiklopedisi.

Makale Türkçe

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

Franz TAESCHNER

Das Anatolische Wegenetz Nach Osmaanischen Quellen

Leipzig, 1926, Mayer & Müller.

Kitap Almanca Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Gertrud NEUWİRTH , Don MARTİNDALE

The Free Press, New York-Collier-Macmillan Limited

London, 1958, .

Kitap İngilizce

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Halil İNALCIK , Rhoads MURPHEY

Bibliotteca Islamica, Minneapolis

Chicago, 1978, .

Kitap İngilizce

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Halil İNALCIK

“Istanbul: An Islamic City”

Essays in Ottoman History.

Makale İngilizce Tarih Avrupa İslam Anadolu

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

“Taxation and Urban Activities in Sixteenth Century Rural Anatolia”

International Journal of Turkish Studies: IJTS / University of Wisconsin.

Makale İngilizce

Bu Makale

1 kez

görüntülendi.

“Bıyıklı Mehmed Paşa”

Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.

Makale Türkçe

Bu Makale

1 kez

görüntülendi.

“Onaltıncı Asırda Diyarbakır Şehrinin Nüfusu ve Mahallelere Dağılımı”

Ziya Gökalp.

Makale Türkçe

Bu Makale

1 kez

görüntülendi.

Paul BAİROCH

Cities and Economic Development, From the Dawn of History to the Present

Chicago, 1988, University Of Chicago Press.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Mason HAMMOD

City in the Ancient World

Cambridge, 1972, Harvard University Press.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

H W LOWRY

“From Lesser War to the Mightiest War: The Ottoman Conquest and Transformation of Byzantine Urban Centers in the Fifteenth Century”

Continuity and Change in Late Byzantine and Early Ottoman Society.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

“Bıyıklı Mehmed Paşa'nın Doğu Anadolu'daki Askeri Faaliyetleri”

IX. Türk Tarih Kongresi, (21-25 Eylül 1981).

Makale Türkçe

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Nathan KEYFİTZ

“Political-Economic Aspects of Urbanization in South and Southeast Asia”

The Study of Urbanization.

Makale İngilizce

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

H. SUTER

“Notes on Journey from Erzrum to Trebizond, by Way od Shebbkhaneli, Kara Hiar, Sivas, Tokat and Samsun in October 1838”

Journal of the Royal Society.

Makale İngilizce

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Lewis MUMFORD

The City in History: Its Origines, Its Transformations and Its Prospects

New York, 1961, Harcourt.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Gideon SJOBERG

“The Preindustrial City”

Past and Present.

Makale İngilizce

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Sami ŞERİF

Kamûsü'l-A'lâm

İstanbul, 1314, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

James A. CLAPP

The City, A Dictionary of Quotable Thoughts on Cities and Urban Life, The Center for Urban Policy Research

New Jersey, 1984, Rutgers University.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Mehmet ÖZ

“Osmanlı Klasik Döneminde Anadolu Kentleri”

Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi.

Makale Türkçe

Bu Makale

212 kez

görüntülendi.

Ahmet KÖÇ

Osmanlı İmparatorluğu'nda Ümerâ Vakıfları ve Kentsel Gelişim: Mahmud Paşa Vakıfları ve Ankara Örneği

Ankara, 2009, DOKTORA.

Tez Türkçe 15. yy Tarih Osmanlı

Bu Tez

18 kez

görüntülendi.

Mehmet FATSA

“XV ve XVI. Yüzyıllarda Doğu Karadeniz’de Yol Hizmeti Veren Zaviyeler ve Derbendler”

Vakıflar Dergisi.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

15 kez

görüntülendi.