Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî’nin Siroz Şehrengîzi

Makale Türkçe Sosyal Bilimler× Folklor× Edebiyat×

Künye:

Yazarlar:

Lokman TURAN Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2011

Yayınlandığı Eser:

Osmanlı Araştırmaları Dergisi

Cilt:

Sayı:

Sayfa Aralığı:

49-76

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://english.isam.org.tr/documents/_dosyalar/_pdfler/osmanli_arastirmalari_dergisi/osmanl%C4%B1_sy37/2011_37_TURANL.pdf

Operatör:

Zeynep Pakize Semiz

Güncelleyen:

Zeynep Pakize Semiz

Özet:

Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî’s Şehrengîz on Siroz (Serez)
Abstract : Şehrengîz literature (poems about a certain city), examples of which are
found in many languages, including Arabic, Persian, Urdu and Turkish, are an important
source in terms of the information they provide relating to the history, sociology and the
various professions which existed in the cities they describe during the periods they cover.
ese types of works are called sehrâşûb in Iranian literature and şehrengîz in Turkish
literature. e most widely used poetic form used in the şehrengîz genre was the masnavi
(poem of rhymed couplets), however, the kaside (ode), rubai (quatrain) and the terci-i bent
or terkib-i bent (long poem each stanza of which is followed by a couplet) forms were
also used depending on the subject. Works called Heves-nâme, Çengî-nâme, Defter-i Aşk,
Hûbân-nâme, Zenân-nâme, Ta’rifât are similar to the şehrengîz, and are examined under
its sub-headings. Too date, according to our findings, the number of şehrengîz works
totals: 81. One of them is Cemâlî's (d.991/1583) Şehrengîz on the western Macedonian
city of Siroz (Serez). In this article, the life and works of Cemâlî are examined, together
with othes extant Şehrengîzes, and a partial bibliography on the subject is provided. In
addition, the article also focuses on the literary value of the work, its form and contents,
and its text is given in transcription for the benefit of the reader.

Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî’nin Siroz Şehrengîzi
Özet  Arap, Fars, Hind, Urdu ve Türk edebiyatlarında birçok örneği bulunan
şehrengîzler daha çok tarih, sosyoloji ve yazıldıkları dönemlerin meslekleriyle ilgili
bilgilere yer vermeleri bakımından önemlidir. Bu tür eserlere İran edebiyatında
şehrâşûb, Türk edebiyatında şehrengîz adı verilir. Şehrengîzlerde en çok mesnevî
nazım şekli tercih edilmekle birlikte konularına göre kaside, dörtlük (rubai) ve
bent (terci-i bent, terkib-i bent)lerin de kullanıldığı tespit edilmektedir. Hevesnâme,
Çengî-nâme, Defter-i Aşk, Hûbân-nâme, Zenân-nâme, Ta’rifât gibi eserlerde
ele alınan konular şehrengîzlerle benzerlik gösterdiği için bu tür eserler şehrengîz
üst başlığında değerlendirilir. Bunlar da dikkate alındığında şehrengîzlerin sayısı
bugün itibarıyla 81’e ulaşır. Bu şehrengîzlerden biri de Cemâlî (ö. 991/1583)’nin
Siroz/Serez Şehrengîzi’dir. Çalışmamızda Cemâlî’nin hayatı ve eserleri hakkında
bilgi verilmiş mevcut şehrengîzlerin bir dökümü yapılmış, konu hakkında kısmî
bir bibliyografya hazırlanmıştır. Ayrıca eserin edebî değeri üzerinde durulmuş,
şekil ve muhteva özellikleri anlatılmış ve transkripsiyonlu metni okuyucunun dikkatine
sunulmuştur.

Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî’nin Siroz Şehrengîzi
Özet  Arap, Fars, Hind, Urdu ve Türk edebiyatlarında birçok örneği bulunan
şehrengîzler daha çok tarih, sosyoloji ve yazıldıkları dönemlerin meslekleriyle ilgili
bilgilere yer vermeleri bakımından önemlidir. Bu tür eserlere İran edebiyatında
şehrâşûb, Türk edebiyatında şehrengîz adı verilir. Şehrengîzlerde en çok mesnevî
nazım şekli tercih edilmekle birlikte konularına göre kaside, dörtlük (rubai) ve
bent (terci-i bent, terkib-i bent)lerin de kullanıldığı tespit edilmektedir. Hevesnâme,
Çengî-nâme, Defter-i Aşk, Hûbân-nâme, Zenân-nâme, Ta’rifât gibi eserlerde
ele alınan konular şehrengîzlerle benzerlik gösterdiği için bu tür eserler şehrengîz
üst başlığında değerlendirilir. Bunlar da dikkate alındığında şehrengîzlerin sayısı
bugün itibarıyla 81’e ulaşır. Bu şehrengîzlerden biri de Cemâlî (ö. 991/1583)’nin
Siroz/Serez Şehrengîzi’dir. Çalışmamızda Cemâlî’nin hayatı ve eserleri hakkında
bilgi verilmiş mevcut şehrengîzlerin bir dökümü yapılmış, konu hakkında kısmî
bir bibliyografya hazırlanmıştır. Ayrıca eserin edebî değeri üzerinde durulmuş,
şekil ve muhteva özellikleri anlatılmış ve transkripsiyonlu metni okuyucunun dikkatine
sunulmuştur.