How to Be(come) an Ottoman at the End of the Eighteenth Century

Makale İngilizce Sosyal Bilimler× Tarih× Osmanlı×

Künye:

Yazarlar:

Fatih YEŞİL Hacettepe Üniversitesi

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2014

Yayınlandığı Eser:

Osmanlı Araştırmaları Dergisi

Cilt:

Sayı:

Sayfa Aralığı:

123-139

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://www.isam.org.tr/documents/_dosyalar/_pdfler/osmanli_arastirmalari_dergisi/osmanli_sy44/2014_44_Yesil.pdf

Operatör:

Zeynep Pakize Semiz

Güncelleyen:

Seda Gökmen

Özet:

18. Yüzyılda Nasıl “Osmanlı” Olunurdu?

Bu çalışma 18. yüzyıl Bâb-ı Âlisinde sivrilen tipik “Osmanlı”yı devrin önde
gelen kâtiplerinden Ebubekir Ratib Efendi’nin hayat hikayesi çerçevesinde değerlendirmeyi
amaçlamaktadır. Osmanlı Devleti’nin değişen yapısının ve ihtiyaçlarının
bir ürünü olan Osmanlı tipinin 18. yüzyıldaki karakterine kavuşmasında Osmanlı
ordusunun bilhassa ülkenin batı sınırlarında aldığı yenilgiler büyük bir etkiye sahiptir.
Artan oranda deneyimli diplomatlara duyulan ihtiyaç, ideal Osmanlı tipinin
“paşa”dan “efendi”ye doğru evriminin ardında yatan en temel sebeplerden birisidir. 18.
yüzyıl ortasında doğan Ebubekir Ratib Efendi’nin bürokratik kariyeri bu bağlamda
Kalemiye’nin devleti oluşturan dört tarik içerisinde öne çıkışını ve özel olarak ideal
“Osmanlı” tipinde gözlemlenen değişimi örneklemektedir. Uluslararası ilişkilerde diplomasinin,
en az savaş kadar önem kazanmasına mukabil Bab-ı Âli’de iş yükü artan ve
önem kazanan Amedi Kalemi’nde yetişen Ratib Efendi, Osmanlı İmparatorluğu’nu,
Habsburg İmparatorluğu nezdinde temsil etmiştir. Bu dönemde kaleme aldığı layiha
ve sefaretname, Avrupa’nın önde gelen başkentlerinden birisi olan Viyana’da yaptığı
gözlemler aracılığıyla Nizam-ı Cedid bürokrasisinin önünde yeni ufuklar açmıştır.
Genel olarak devrin Avrupasındaki devlet ve ordu organizasyonlarını tasvir ve teşhis
eden layihasındaki tahlillerin geçerliliği, doğrudan Ratib Efendi özelinde tartışılan
yeni Osmanlı tipinin yetişme tarzıyla alakalıdır. Bab-ı Âli’de tanıştığı İslam siyaset
teorisi üzerinden devrin Avrupai kavramlarını anlamlandıran Ebubekir Ratib Efendi,
Nizam-ı Cedid siyasetinin planlanmasında başrollerden birisini üstlenmiştir. III.
Selim devrindeki Osmanlı ideal tipinin bir örneği olan Ratib Efendi, Nizam-ı Cedid
siyasetinin teorik arka planının oluşturulmasının yanı sıra söz konusu teorinin uygulanmasında
da etkilidir. III. Selim’in Vüzera Kanunnamesi’nin kaleme alınmasındaki
etkisi, Zahire Nazırlığı’nın kurulmasındaki rolü ve Reisülküttap olarak verdiği hizmet Ratib Efendi’nin Osmanlı İmparatorluğu’nun yeniden organize edilmesine pratikteki
katkısını gözler önüne sermektedir. Ancak bürokratik hizip mücadelelerinin ve politik
haneler arasındaki çatışmaların süre gittiği bir dönemde yaşayan Ratib Efendi, bu
türden bir çatışmanın hedefi olmaktan kendisini kurtaramayacaktır.

18. Yüzyılda Nasıl “Osmanlı” Olunurdu?

Bu çalışma 18. yüzyıl Bâb-ı Âlisinde sivrilen tipik “Osmanlı”yı devrin önde
gelen kâtiplerinden Ebubekir Ratib Efendi’nin hayat hikayesi çerçevesinde değerlendirmeyi
amaçlamaktadır. Osmanlı Devleti’nin değişen yapısının ve ihtiyaçlarının
bir ürünü olan Osmanlı tipinin 18. yüzyıldaki karakterine kavuşmasında Osmanlı
ordusunun bilhassa ülkenin batı sınırlarında aldığı yenilgiler büyük bir etkiye sahiptir.
Artan oranda deneyimli diplomatlara duyulan ihtiyaç, ideal Osmanlı tipinin
“paşa”dan “efendi”ye doğru evriminin ardında yatan en temel sebeplerden birisidir. 18.
yüzyıl ortasında doğan Ebubekir Ratib Efendi’nin bürokratik kariyeri bu bağlamda
Kalemiye’nin devleti oluşturan dört tarik içerisinde öne çıkışını ve özel olarak ideal
“Osmanlı” tipinde gözlemlenen değişimi örneklemektedir. Uluslararası ilişkilerde diplomasinin,
en az savaş kadar önem kazanmasına mukabil Bab-ı Âli’de iş yükü artan ve
önem kazanan Amedi Kalemi’nde yetişen Ratib Efendi, Osmanlı İmparatorluğu’nu,
Habsburg İmparatorluğu nezdinde temsil etmiştir. Bu dönemde kaleme aldığı layiha
ve sefaretname, Avrupa’nın önde gelen başkentlerinden birisi olan Viyana’da yaptığı
gözlemler aracılığıyla Nizam-ı Cedid bürokrasisinin önünde yeni ufuklar açmıştır.
Genel olarak devrin Avrupasındaki devlet ve ordu organizasyonlarını tasvir ve teşhis
eden layihasındaki tahlillerin geçerliliği, doğrudan Ratib Efendi özelinde tartışılan
yeni Osmanlı tipinin yetişme tarzıyla alakalıdır. Bab-ı Âli’de tanıştığı İslam siyaset
teorisi üzerinden devrin Avrupai kavramlarını anlamlandıran Ebubekir Ratib Efendi,
Nizam-ı Cedid siyasetinin planlanmasında başrollerden birisini üstlenmiştir. III.
Selim devrindeki Osmanlı ideal tipinin bir örneği olan Ratib Efendi, Nizam-ı Cedid
siyasetinin teorik arka planının oluşturulmasının yanı sıra söz konusu teorinin uygulanmasında
da etkilidir. III. Selim’in Vüzera Kanunnamesi’nin kaleme alınmasındaki
etkisi, Zahire Nazırlığı’nın kurulmasındaki rolü ve Reisülküttap olarak verdiği hizmet Ratib Efendi’nin Osmanlı İmparatorluğu’nun yeniden organize edilmesine pratikteki
katkısını gözler önüne sermektedir. Ancak bürokratik hizip mücadelelerinin ve politik
haneler arasındaki çatışmaların süre gittiği bir dönemde yaşayan Ratib Efendi, bu
türden bir çatışmanın hedefi olmaktan kendisini kurtaramayacaktır.

Yağız Fatih Nazlıer

“H.Ü. Tarih Bölümü Yayın Kaynakçası”.

1931 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

1032 kez

görüntülendi.

Büşra Özkul

“Osmanlı'da Kalemiye”.

20 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

29 kez

görüntülendi.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Fatih YEŞİL

“İstanbul’un İaşesinde Nizâm-ı Cedîd: Zahire Nezâreti”nin Kuruluşu ve İşleyişi (1793-1839)”

Türklük Araştırmaları Dergisi.

Makale Türkçe Yakın Çağ Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Makale

149 kez

görüntülendi.

Yavuz CEZAR

“Osmanlı Devleti’nin Malî Kurumlarından Zâhire Hazinesi ve 1795 (1210) Tarihli Nizamnâmesi”

Toplum ve Bilim.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

149 kez

görüntülendi.

Davud FATİN

Tezkire-i Hatimetü'l-Eş'ar

İstanbul, 1855, .

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

104 kez

görüntülendi.

Sema ARIKAN

Nizâm-ı Cedid’in Kaynaklarından Ebubekir Ratib Efendi’nin Büyük Lâyihası

İstanbul, 1996, DOKTORA.

Tez Türkçe Yeni Çağ Yakın Çağ Tarih Orta Doğu Balkan Osmanlı Anadolu

Bu Tez

80 kez

görüntülendi.

Fatih YEŞİL

Aydınlanma Çağında Bir Osmanlı Kâtibi Ebubekir Râtib Efendi (1750-1799)

İstanbul, 2011, TVY Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Orta Doğu 18. yy Balkan Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

61 kez

görüntülendi.

Erhan AFYONCU

“Osmanlı Müverrihlerine Dair Tevcihât Kayıtları I”

Belgeler.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Makale

423 kez

görüntülendi.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı

“III. Selim'in Veliaht İken Fransa Kralı XVI. Lui ile Muhabereleri”

Belleten.

Makale Türkçe Tarih 18. yy Osmanlı Anadolu

Bu Makale

34 kez

görüntülendi.

Carter V. FINDLEY

“Factional Rivalry in Ottoman İstanbul.The Fall of Pertev Paşa”

International Journal of Turkish Studies: IJTS / University of Wisconsin.

Makale İngilizce

Bu Makale

30 kez

görüntülendi.

Tevfik GÜRAN

“The State Role in the Grain Supply of Istanbul: The Grain Administration, 1793-1839”

International Journal of Turkish Studies: IJTS / University of Wisconsin.

Makale İngilizce Tarih 18. yy Osmanlı 19. yy Anadolu

Bu Makale

24 kez

görüntülendi.

Fatih YEŞİL

“Looking At the French Revolution Through Ottoman Eyes: Ebubekir Ratib Efendi's Observations”

Bulletin of the School of Oriental and African Studies.

Makale İngilizce Tarih

Bu Makale

21 kez

görüntülendi.

Otto Hintze

The Historical Essays of Otto Hintze

New York, 1975, Oxford University Press.

Kitap İngilizce Tarih Avrupa

Bu Kitap

13 kez

görüntülendi.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı

Osmanlı Devleti'nin Merkez ve Bahriye Teşkilâtı

Ankara, 1988, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

11 kez

görüntülendi.

İ. Metin Kunt

“Ethnic-Regional (Cins) Solidarity in the Seventeenth Century Ottoman Establishment”

International Journal of Middle East Studies.

Makale

Bu Makale

11 kez

görüntülendi.

Fatîn Dâvud

Hâtimetü'l-Eş'âr (Fatîn Tezkiresi)

Ankara, 2017, T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler Ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.

Kitap Türkçe Sosyal Bilimler Tarih

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

Ahmet Vasıf Efendi

Vasıf Tarihi

İstanbul, 1246, .

Kitap Osmanlıca Tarih

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Aysel Yıldız

“Şehzadeye Öğütler: Ebûbekir Ratıb Efendi’nin Şehzade Selim’e (III) Bir Mektubu”

Osmanlı Araştırmaları Dergisi.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Carter V. FINDLEY

“The Legacy of Tradition to Reform: Origins of the Ottoman Foreign Ministry”

International Journal of Middle East Studies.

Makale

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Carter V. FINDLEY

Bureaucratic Reform in the Ottoman Empire: The Sublime Porte, 1789-1922

New Jersey, 1980, Princeton University Press.

Kitap İngilizce Tarih 20. yy 18. yy Osmanlı 19. yy Anadolu

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

M. Tayyib Gökbilgin

“Amedci”

İslam Ansiklopedisi.

Makale Türkçe

Bu Makale

6 kez

görüntülendi.

Mouradgea d'Ohsson

Tableau Général de l'Empire Ottoman

Paris, 1788-1820, .

Kitap

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Kemal Beydilli

Türk Bilim Ve Matbaacılık Tarihinde Mühendishâne Matbaası ve Kütüphânesi (1776-1826)

İstanbul, 1995, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Madeline Carol Zilfi

“Elite Circulation in the Ottoman Empire: Great Mollas of the Eighteenth Century”

Journal of the Economic and Social History of the Orient.

Makale İngilizce

Bu Makale

4 kez

görüntülendi.

Ahmed Cevdet Paşa

Tarih-i Cevdet

İstanbul, 1993, Üçdal Neşriyat.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

James Redhouse

Turkish and English Lexicon

İstanbul , 1992, Çağrı Yayınları.

Kitap Türkçe İngilizce Sözlük

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Hüner TUNCER

“Osmanlı Elçisi Ebubekir Ratip Efendi'nin Ozan Yönü”

Belleten.

Makale Türkçe Osmanlı Anadolu 17. yy

Bu Makale

7 kez

görüntülendi.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı

“Tosyalı Ebûbekir Ratib Efendi”

Belleten.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı 19. yy

Bu Makale

9 kez

görüntülendi.

Carter V. FINDLEY

“Ebu Bekir Râtib’s Vienna Embassy Narrative: Discovering Austria or Propagandizing for Reform in Istanbul?”

WZKM.

Makale İngilizce Tarih

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Mithat Sertoğlu

Osmanlı Tarih Lügatı

İstanbul, 1986, Enderun Kitabevi.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Recep AHISHALI

Osmanlı Devlet Teşkilatında Reisülküttablık (XVIII. Yüzyıl)

İstanbul, 2001, Tatav Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Virginia Aksan

Savaşta ve Barışta Bir Osmanlı Devlet Adamı Ahmed Resmi Efendi (1700-1783)

Istanbul, 1998, Tarih Vakfı Yayınları;.

Kitap Türkçe 18. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Halil İNALCIK

“Reisülküttablık”

İslam Ansiklopedisi.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Makale

11 kez

görüntülendi.

Mehmet Zeki PAKALIN

Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü

İstanbul, 1993, Milli Eğitim Basımevi.

Kitap Türkçe Tarih Balkan Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Joel SHINDER

“Career Line Formation in the Ottoman Bureaucracy 1648-1750”

Journal of the Economic and Social History of the Orient.

Makale İngilizce

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Mouradgea d'Ohsson

Tableau Général de l'empire Othoman

Paris, 1824, Monsieur.

Kitap Fransızca 13. yy Tarih Balkan Osmanlı 19. yy Anadolu

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Norbert ELIAS

Uygarlık Süreci

İstanbul, 2000, İletişim Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Virginia Aksan

“Ottoman Political Writing, 1768-1808”

International Journal of Middle East Studies.

Makale İngilizce

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

James DALLAWAY

Constantinople, Ancient and Modern

London, 1797, T. Cadell, Junr. & W. Davies.

Kitap İngilizce Tarih Anadolu

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Stanford Jay Shaw

Between Old and New

London, , Books On Demand.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Carter V. FINDLEY

“Patrimontial Household Organization and Factional Activity in the Ottoman Ruling Class”

Türkiye'nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi 1071-1920.

Makale İngilizce

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

Mehmet Zeki PAKALIN

Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü

İstanbul, 1954, Maarif Basımevi.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Abdullah UÇMAN

Ebubekir Ratib Efendi'nin Sefaretnamesi

İstanbul, 1999, Kitabevi.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Antony Black

The History of Islamic Political Thought from the Prophet to the Present

Edinburgh, 2001, Edinburgh University Press,.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Joseph von Hammer-Purgstall

Des Osmanischen Reiches Staatsverfassung und Staatsverwaltung

Viyana, 1815, İn Der Camesinaschen Buchhandlung.

Kitap Almanca Tarih

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Joseph von Hammer-Purgstall

Geschichte der Dichtkunst

Pesth, 1837, .

Kitap Almanca

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Mithat Sertoğlu

Osmanlı Tarih Lugatı

İstanbul, 1989, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Yavuz CEZAR , Yavuz CEZAR

0smanlı Maliyaesinde Bunalım ve Değişim Dönemi (XVIII.Yüzyıldan Tanzimata Mali Tarih

İstanbul, 1996, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Reiner Schulze

Policey und Gesetzgebungslehre im 18. Jahrhundert

Berlin, 1982, .

Kitap Almanca Tarih Avrupa

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Martin Van Creveld

The Rise and Decline of the State

Cambridge, 1999, Cambridge University Press.

Kitap Sosyal Bilimler Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Graham Burchell , Colin Gordon , Peter Miller

The Foucault Effect: Studies in Governmentality

New York , 1991, University Of Chicago Press.

Kitap İngilizce

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Süleyman Faik Bey

Sefinetü'r-Rüesâ Zeyli

İstanbul, 1852, .

Kitap Osmanlıca

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Ernst HASS

“The Balance of Power: Prescription, Concept or Propaganda”

World Politics.

Makale İngilizce Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Tülün DEĞİRMENCİ TURAL

“Bir Osmanlı Paşasının Padişahlık Rüyası: Sokulluzâde Hasan Paşa ve Resimli Dünya Tarihi”

Osmanlı Araştırmaları Dergisi.

Makale Türkçe Tarih

Bu Makale

51 kez

görüntülendi.

Ayşe Ebru AKCASU

Non-Ottomans of Hamidian Istanbul Exiles and Expatriates

London, 2017, DOKTORA.

Tez İngilizce Sosyal Bilimler Tarih

Bu Tez

0 kez

görüntülendi.

Mücahide Nihal ENGEL

Ottoman Egypt in the mid eighteenth century- Local Interest Groups and Their Connection with and Rebellions against the Sublime Porte and Resistance to State Authority

Birmingham, 2017, DOKTORA.

Tez İngilizce Sosyal Bilimler Tarih

Bu Tez

0 kez

görüntülendi.

““L'Aimable Visir”: Pierre David's Consulship under Hüsrev Mehemed Pasha's Rule as Governor of Bosnia”

French Historical Studies.

Makale Fransızca Sosyal Bilimler Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Nergiz AYDOĞDU

“Tanzimat Dönemi Türk Basınında Islahat Fermanı ve Siyasi Vatandaşlık Politikaları: Eleştiri ve Tepkiler”

Journal of Social & Humanities Sciences Research.

Makale Sosyal Bilimler Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Eser istatistikleri yükleniyor...