Milli Mücadele'den Sonra ve Cumhuriyet'in İlk Yıllarında Yabancı Sermayeli Şirketlerde Türkçe Meselesi

Makale Türkçe Sosyal Bilimler× Tarih× Siyaset× Türkiye Cumhuriyeti× 20. yy× İktisat× Edebiyat× Anadolu×

Künye:

Yazarlar:

Yrd.Doç.Dr. Asaf ÖZKAN Atatürk Üniversitesi Oltu Meslek Yüksekokulu

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2014

Yayınlandığı Eser:

Belleten

Cilt:

LXXVIII

Sayı:

283

Sayfa Aralığı:

1136-1156

İçerik Dosyası:

İndirmek için tıklayınız

Web adresi:

http://drive.google.com/file/d/0B7liBn5XLsAfTkE2SVBuQ091UEU/view?pli=1

Operatör:

Zeynep Pakize Semiz

Güncelleyen:

Zeynep Pakize Semiz

Özet:

Osmanlı Devleti’nin son yüzyılında Osmanlı ülkesine imtiyazlı veya imtiyazsız olarak sermaye yatıran yabancılar, müesseselerinde Türkçe yerine kendi dillerini kullanıyorlardı. Bu nedenle bu kuruluşlarda çoğunlukla yabancılar veya Osmanlı vatandaşı olan Gayr-i Müslimler istihdam ediliyordu. I. Dünya Savaşı yıllarında İttihat ve Terakki Hükümeti bir kanun çıkararak yabancı sermayesi ile kurulmuş şirketlerde Türkçe’nin kullanılmasını zorunlu hale getirdi. Uzun savaş yılları nedeniyle tam anlamıyla uygulanamayan bu kanun 1923 yılı baslarından itibaren tekrar yürürlüğe konuldu. Kanunun yürürlüğe geçirilmesi ile birlikte yabancı sermayeli şirketlerde çalışan yabancı ve yerli gayr-i Müslimlerin tasfiye edilerek yerlerine Müslüman Türklerin istihdam edileceği düşünüldü. Bu yönde yapılan bütün hazırlıklara rağmen uygulama beklendiği gibi olmadı. Bu konudaki son adım Cumhuriyet döneminde 10 Nisan 1926 tarihinde yeni bir kanun çıkarılması ile atıldı. Böylece kendisini ulus devlet olarak tanımlayan Türkiye Cumhuriyeti, hem kültürel hem de iktisadi milliyetçilik açısından önemli bir adım atmış oldu.

Anahtar Kelimeler: Yabancı Sermayeli Sirketler, Türkçelestirme, Milli İktisat, Lozan Konferansı, Azınlıklar, Gayr-i Faal Memurlar.

***

Turkish Matter in Foreign Capital Companies in the First Years of the Republic and After the National Struggle

In the last decade of Ottoman Empire, the foreigners who invest in the empire with privileges or not, were using their own language instead of Turkish in their companies. That is why foreigners or non-muslim Ottoman citizens used to be hired mostly in such corporations. In the years of First World War, the government of Union and Progress made a law obligating the use of Turkish in companies which had been established with foreign capital. Due to long years of war, this law had not been implemented properly, but it was re-enforced at the beginning of 1923. With the enforcement of law, it was thought that the foreingers and non-muslim citizens were to be purged and Turkish Muslims were to be hired instead. Despite the preperations made in this direction, the implementation had not been as expected. The last step about this issue was taken in Republican era with the enforcement of a new law in 10 April 1926. Therefore, defining itself as nation state, Turkish Republic took an important step forward both in terms of cultural and economical nationalism.

Anahtar Kelimeler: Yabancı Sermayeli Sirketler, Türkçelestirme, Milli İktisat, Lozan Konferansı, Azınlıklar, Gayr-i Faal Memurlar.

***

Turkish Matter in Foreign Capital Companies in the First Years of the Republic and After the National Struggle

In the last decade of Ottoman Empire, the foreigners who invest in the empire with privileges or not, were using their own language instead of Turkish in their companies. That is why foreigners or non-muslim Ottoman citizens used to be hired mostly in such corporations. In the years of First World War, the government of Union and Progress made a law obligating the use of Turkish in companies which had been established with foreign capital. Due to long years of war, this law had not been implemented properly, but it was re-enforced at the beginning of 1923. With the enforcement of law, it was thought that the foreingers and non-muslim citizens were to be purged and Turkish Muslims were to be hired instead. Despite the preperations made in this direction, the implementation had not been as expected. The last step about this issue was taken in Republican era with the enforcement of a new law in 10 April 1926. Therefore, defining itself as nation state, Turkish Republic took an important step forward both in terms of cultural and economical nationalism.