Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Canik’in İaşe Durumu

Makale Türkçe

Künye:

Yazarlar:

Osman KÖSE

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

1999

Yayınlandığı Eser:

Belleten

Cilt:

LXIII

Sayı:

238

Sayfa Aralığı:

775-747

İçerik Dosyası:

Web adresi:

http://dergipark.org.tr/tr/pub/ttkbelleten/issue/60342/887823

Operatör:

Emrullah Arslan

Güncelleyen:

Yağız Fatih Nazlıer

Özet:

Canik, Karadeniz kıyısında bulunan ve Sivas, Çorum, Tokat ve Amasya gibi iç bölgelerle ulaşımı sağlayan önemli bir liman kentidir Canik'in bu önemi özellikle XIX. yüzyıldan sonra daha da artmıştır.

Birinci dünya savaşının çıkması, ülkenin her tarafında olduğu gibi Canik'te de önemli ekonomik, siyasi ve sosyal sıkıntıları beraberinde getirmiştir. Canik'in iaşesi, Çarşamba, Terme ve Bafra gibi verimli alanlardan karşılanan üretim yanında büyük ölçüde Amasya, Tokat, Çorum ve Sivas gibi iç bölgelerden gelen gıda, hububat ve deniz yoluyla dışarıden gelen ihtiyaç maddelerine bağlıydı. Ayrıca Canik-Trabzon arasındaki bölgenin ihtiyacı da Canik üzerinden temin edilmekteydi.

Savaşın ilk yıllarında Canik, gerek kendi üretimi ve gerekse dışardan gelen ihtiyaç maddeleri ile karşılanmıştı. Fakat, Trabzon'un Ruslar tarafından işgal edilmesi ve bölgedeki insanların plansız ve programsız akın akın Canik tarafına doğru akın etmesi, Canik'teki iktisadi dengeyi değiştirmeye başlamıştır. Yerli ahalinin ihtiyaçlarının yanında Canik ve çevresine yerleşen göçmenlerin de ihtiyaçları buranın ihtiyaçlarından karşılanmak zorunda kalınmıştır. Bunun yanında iç bölgelere geçirilen göçmenlerin de Canik'i bir geçiş yeri olarak kullanması, özellikle 1917 yılından itibaren bölgede ciddi iktisadi darlığın yaşanmasına sebep olmuştur.

Savaşın cephelerde yenilgiyle sonuçlanması üzerine, askeri ihtiyaçlara sivil ihtiyaçlardan öncelik verilmesi sebebiyle de iç bölgelerden Canik'e gıda maddeleri gelmez olmuştur. İşgal altında bulunan Trabzon’a kadar olan bölgelerin ihtiyaçları da Canik üzerinden temin edildiği için, burada yaşanılan sıkıntı, fazlasıyla Karadeniz sahil kentlerinde yaşanmıştır.

Hükümet kurduğu iaşe teşkilatı vasıtasıyla mevcut buhranın üstesinden gelmeye çalıştıysa da, bu durum savaş sonuna kadar devam etmiştir.

Birinci dünya savaşının çıkması, ülkenin her tarafında olduğu gibi Canik'te de önemli ekonomik, siyasi ve sosyal sıkıntıları beraberinde getirmiştir. Canik'in iaşesi, Çarşamba, Terme ve Bafra gibi verimli alanlardan karşılanan üretim yanında büyük ölçüde Amasya, Tokat, Çorum ve Sivas gibi iç bölgelerden gelen gıda, hububat ve deniz yoluyla dışarıden gelen ihtiyaç maddelerine bağlıydı. Ayrıca Canik-Trabzon arasındaki bölgenin ihtiyacı da Canik üzerinden temin edilmekteydi.

Savaşın ilk yıllarında Canik, gerek kendi üretimi ve gerekse dışardan gelen ihtiyaç maddeleri ile karşılanmıştı. Fakat, Trabzon'un Ruslar tarafından işgal edilmesi ve bölgedeki insanların plansız ve programsız akın akın Canik tarafına doğru akın etmesi, Canik'teki iktisadi dengeyi değiştirmeye başlamıştır. Yerli ahalinin ihtiyaçlarının  yanında Canik ve çevresine  yerleşen göçmenlerin de  ihtiyaçları   buranın  ihtiyaçlarından karşılanmak zorunda kalınmıştır. Bunun yanında iç bölgelere geçirilen göçmenlerin de Canik'i bir geçiş yeri olarak kullanması, özellikle 1917 yılından itibaren bölgede ciddi iktisadi darlığın yaşanmasına sebep olmuştur.

Savaşın cephelerde yenilgiyle sonuçlanması üzerine, askeri ihtiyaçlara sivil ihtiyaçlardan öncelik verilmesi sebebiyle de iç bölgelerden Canik'e gıda maddeleri gelmez olmuştur. İşgal altında bulunan Trabzon’a kadar olan bölgelerin ihtiyaçları da Canik üzerinden temin edildiği için, burada yaşanılan sıkıntı, fazlasıyla Karadeniz sahil kentlerinde yaşanmıştır.

Hükümet kurduğu iaşe teşkilatı vasıtasıyla mevcut buhranın üstesinden gelmeye çalıştıysa da, bu durum savaş sonuna kadar devam etmiştir.

Halil İbrahim Tuğluk 26 Nisan 2011 Salı 00:00

(Yrd.Doç.Dr.)Ondokuz Mayıs Üniversitesi F.E.F. Tarih Bölümü Öğretim Üyesi
Sabri F. Ülgener Darlık evranları ve İslam iktisat siyaseti,Ankara 1984 s.82-94
Birinci Dünya Savaşının temel sebeplerini 181... Daha fazla göster »