Erken Abbâsi Hilafetinde Bir Veliahtlık Krizi: Şii İmam Ali er-Rızâ'nın Veliaht Tayin Edilişi ve Bağdad Muhalefeti

Makale Türkçe İlahiyat× Sosyal Bilimler× Tarih× Orta Doğu×

Künye:

Yazarlar:

Dr. Nagihan DOĞAN Hacettepe Üniversitesi Tarih Bölümü

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2014

Yayınlandığı Eser:

Belleten

Cilt:

LXXVIII

Sayı:

283

Sayfa Aralığı:

854-879

İçerik Dosyası:

İndirmek için tıklayınız

Web adresi:

http://drive.google.com/file/d/0B7liBn5XLsAfc29RbXpFc25KRUE/view?pli=1

Operatör:

Zeynep Pakize Semiz

Güncelleyen:

Zeynep Pakize Semiz

Özet:

Abbâsi halifesi Me’mûn (198-218/813-833), kendisini veliahtlıktan azlettiği için bir süredir savaşmakta olduğu kardeşi Emîn’i (193-198/809-813) yenilgiye uğrattıktan birkaç yıl sonra, İmâmiyye Siasının sekizinci imamı Ali b. Mûsâ’yı, o sırada ikâmet ettiği Merv’e getirterek er-Rızâ lakabıyla veliaht tayin etmiş ve bu kararıyla yeni bir karışıklığa neden olmuştur. Bu çalışma Me’mûn’u böyle bir karar almaya götüren süreci ve iç savaş esnasında Emîn’in yanında yer almış olan Abbâsi ailesi ve Bağdat halkının bu karara gösterdikleri tepkiyi konu almaktadır. Makalede Me’mûn’un neden böyle bir girişimde bulunduğu sorusuna getirilen yorumlar değerlendirilmiş ve en olası saikler tartışılmıştır. Sünnî ve Şiî kaynaklarda yer alan kayıt ve rivayetlerin ışığında, Me’mûn’un Şiî bir imamı veliaht tayin edisinde dinî bir motivasyon aramak yerine, bu olayı belirli hedefleri olan siyasî bir planın parçası olarak görmek gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Abbâsi Hilafeti, Abbâsiler, Me’mûn, Ali b. Mûsâ, Ali er-Rızâ, Şiîlik.

***
A Succession Crisis in the Early ‘Abbāsid Caliphate: The Designation of ‘Alid Imām ‘Alī al-Riḍā as Heir Apparent and the Baghdād Opposition

‘Abbāsid caliph Ma’mūn (198-218/813-833), several years after defeating his brother Amīn (193-198/809-813) with whom he had been fighting for some time due to being dismissed by him, brought ‘Alī b. Mūsā, the eighth imam of Twelver Shi‘a Islām to Marw where he was residing at that time and assigned him as the heir apparent with the title of al-Riḍā and caused a new conflict with this decision. This study is about the process which prompted Ma’mūn to take such a decision and the reaction of ‘Abbāsid family and people of Baghdād who were on Amīn’s side during the civil war, to this decision. In the article, the comments made about the question why Ma’mūn made such an attempt were reviewed and the most possible motives were discussed. In the light of reports and narratives in Sunnī and Shi‘î sources, it was concluded that this event should be considered as the part of a political project which has specific purposes, instead of seeking for a religious motivation in the designation of ‘Alī al-Riḍā as heir apparent by Ma’mūn.

Anahtar Kelimeler: Abbâsi Hilafeti, Abbâsiler, Me’mûn, Ali b. Mûsâ, Ali er-Rızâ, Şiîlik.

***
A Succession Crisis in the Early ‘Abbāsid Caliphate: The Designation of ‘Alid Imām ‘Alī al-Riḍā as Heir Apparent and the Baghdād Opposition

‘Abbāsid caliph Ma’mūn (198-218/813-833), several years after defeating his brother Amīn (193-198/809-813) with whom he had been fighting for some time due to being dismissed by him, brought ‘Alī b. Mūsā, the eighth imam of Twelver Shi‘a Islām to Marw where he was residing at that time and assigned him as the heir apparent with the title of al-Riḍā and caused a new conflict with this decision. This study is about the process which prompted Ma’mūn to take such a decision and the reaction of ‘Abbāsid family and people of Baghdād who were on Amīn’s side during the civil war, to this decision. In the article, the comments made about the question why Ma’mūn made such an attempt were reviewed and the most possible motives were discussed. In the light of reports and narratives in Sunnī and Shi‘î sources, it was concluded that this event should be considered as the part of a political project which has specific purposes, instead of seeking for a religious motivation in the designation of ‘Alī al-Riḍā as heir apparent by Ma’mūn.

Bu eser henüz bir kaynakçada yer almıyor.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Ebu Osman EL-CÂHİZ

el-Beyan ve't-Tebyin

Mısır, 1975, Mektebetü'l-Hanci.

Kitap Arapça Tarih

Bu Kitap

56 kez

görüntülendi.

İbn KESÎR

el-Bidaye ve’n- Nihaye

Beyrut, 1966, .

Kitap Arapça Tarih

Bu Kitap

34 kez

görüntülendi.

El CAHIZ

Hilafet Ordusunun Menkıbeleri ve Türklerin Faziletleri

Ankara, 1988, Ankara Üniversitesi Basımevi.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

28 kez

görüntülendi.

Abdülaziz ed-Dûrî , Abdülcebbar el-Muttalibî

Ahbâru’d-Devleti’l-Abbâsiyye

Beyrut, 1971, .

Kitap Tarih İslam

Bu Kitap

21 kez

görüntülendi.

Hasan b. Mûsâ Nevbahtî

Şii Fırkalar: Kitabu'l- Makalat ve'l- Fırak Fıraku'ş- Şia

Ankara, 2004, Ankara Okulu Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih

Bu Kitap

19 kez

görüntülendi.

Ali EL-MESUDÎ

Mürucü'z-Zeheb ve Meadinü'l-Cevher

Kahire, 1964-65, .

Kitap Arapça

Bu Kitap

9 kez

görüntülendi.

Ebu'l Hasen EL-EŞ'ARİ

İlk Dönem İslam Mezhepleri

İstanbul , 2005, Kabalcı Yayınevi.

Kitap Türkçe İlahiyat Tarih

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

Muhammed İbn Ali İbn TIKTAKA

el-Fahri fi'l-Adabi's-Sultaniyye ve'd-Düveli'l-İslamiyye

Mısır, 1317, .

Kitap Arapça

Bu Kitap

9 kez

görüntülendi.

Şeyh Celalüddin Es Suyuti

Târihü'l-hulefâ

Kahire, 1371/1952, .

Kitap Arapça

Bu Kitap

7 kez

görüntülendi.

İzzeddin İbnü'l Esîr

El-Kamil fi’t Tarih

İstanbul, 1985, Bahar Yayınları.

Kitap Arapça Tarih

Bu Kitap

6 kez

görüntülendi.

El CAHŞİYARİ

Kitabü'l Vüzera ve'l Küttab

Kahire, 1938, .

Kitap Arapça Tarih

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Taberi

Tarîhu’t-Taberî

Beyrut, 1967, .

Kitap Svahili Tarih

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Ebu Bekr Muhammed b. Halef b. Hayyan ed-Dabbi Veki

Ahbâru’l-Kudât

Beyrut, 2001, ‘Âlemü’l-Kütüb.

Kitap Arapça Tarih

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

Ahmed İbn YAKUBÎ

Târîhu’l-Ya’kûbî

Beyrut, 1960, Daru Sadır.

Kitap Svahili Tarih

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

İbnu’l Verdî

Tetimmetu’l-muhtasar fî ahbâri’l-beşer : Târîhu İbnu’l-Verdî

, , .

Kitap Arapça

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

İzzeddin İbnü'l Esîr

el-Kâmil fi’t-târîh

İstanbul, 2008, .

Kitap Türkçe

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Ebû Mansûr Bağdâdî

Mezhepler Arasındaki Farklar

Ankara, 1991, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları,.

Kitap İlahiyat İslam

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Ali EL-MESUDÎ

et-Tenbîh ve’l-İşrâf

Beyrut, ?, .

Kitap Arapça

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

İbn ‘Abdi Rabbih, Ahmed b. Muhammed el-Endülüsî

el-‘Ikdu’l-Ferîd

Beyrut, 1983, Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye..

Kitap Arapça

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Said Amir ARJOMAND

“İmâmiyye Şiası’nda İmâmet Krizi ve Gaybet Kurumu: Sosyo-Tarihi Bir Bakış Açısı”

Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.

Makale Türkçe Sosyal Bilimler Tarih

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

Muhammed EŞ-ŞEHRİSTANİ

Milel ve Nihal

İstanbul, 2008, Litera Yayınları.

Kitap Türkçe İlahiyat Sosyal Bilimler Tarih Felsefe

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

el-Meclisî Muhammed Bâkır

Bihârü’l-Envâri’l-Câmi‘atu li-Düreri Ahbâri’l- Eimmeti’l-Ethâr

Beyrut, 1983, Müessesetü’l-Vefâ.

Kitap Arapça İlahiyat Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Khalil Athamina

“The Black Banners and the Socio-Political Significance of Flags and Slogans in Medieval Islam.”

Studies in Early Islamic History: Socio-Political and Religious Aspects in Medieval Islamic Society.

Makale Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Tamima Bayhom-Daou

“Al-Ma’mūn’s Alleged Apocalyptic Beliefs: A Reconsideration of the Evidence”

Bulletin of the School of Oriental and African Studies.

Makale İngilizce İlahiyat Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Michael Bonner

“Al-Khalīfa Al-Mardī: The Accession of Hārun Al-Rashīd”

Journal of the American Oriental Society.

Makale İngilizce Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Mehmet Ali BÜYÜKKARA

“Al-Ma’mūn’s Choice of ‘Alī al-Riḍā as His Heir”

Islamic Studies.

Makale İngilizce Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Sidqi Hamdi

“The Pro-‘Alid Policy of Ma’mun”

Bulletin of the College of Arts and Science.

Makale İngilizce Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Hasan Hasan İbrahim

“el-Me’mûn ve Ali er-Rıza”

el-Câmi‘atü’l-Mısrıyye Mecelletü Külliyeti’l-‘Adâb.

Makale Arapça

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Richard Kimber

“Al-Ma’mūn and Baghdad: the Nomination of ‘Alī al-Riḍā”

Actas XVI Congreso Ueai, Salamanca.

Makale İngilizce

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Wilferd Madelung

“New Documents Concerning al-Ma’mūn, al-Faḍl b. Sahl and ‘Alī al-Riḍā”

Studia Arabica and Islamica Festschrift for Ihsan ʻAbbās.

Makale İngilizce

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Farouk Omar

“The Significance of the Colours of Banners in the Early ‘Abbasid Period”

Abbâsiyyat: Studies in the History of the Early Abbasids.

Makale İngilizce

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Dominique Sourdel

“The Religious Policy of the ‘Abbāsid Caliph al-Ma‘mūn”

Shī‘ism.

Makale İngilizce İlahiyat Tarih

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Mathies Zahniser

“Insights from the Uthmaniyya of Al-Jahiz into the Religious Policy of al-Ma’mun”

The Muslim World.

Makale İngilizce

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Deborah Tor

“An Historiographical Re-examination of the Appointment and Death of Ἁli al-Riḍā”

Der Islam.

Makale İngilizce

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Ebu'l Abbas Ahmed KALKAŞANDİ

Subhu'l-A'şâ

Kahire, 1913, .

Kitap Arapça Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

P. Crone

Slaves on Horses: the Evolution of the Islamic Polity

Cambridge, 1980, .

Kitap İngilizce Tarih Moğol

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Hasan ONAT , Sönmez KUTLU , Ramazan ŞİMŞEK , Sabri Hizmetli

Şii Fırkalar

Ankara, 2004, Ankara Okulu Yayınları.

Kitap Türkçe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

John A. Nawas

“Reexamination of Three Current Explanations for al-Mamun’s Introduction of the Mihna”

International Journal of Middle East Studies.

Makale İngilizce

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Micheal Cooperson

Classical Arabic Biography: The Heirs of the Prophets in the Age of al-Ma'mun

Cambridge, 2000, Cambridge University Press.

Kitap İngilizce Tarih İslam

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Mutahhar B. Tahir EL-MAKDİSİ

Kitabü'l-Bedi ve't-Tarih

Beyrut, 1903, Darü Sadır.

Kitap Arapça

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Hilâfet Ordusunun Menkıbeleri ve Türkler’in Fazîletleri (Manāḳib Cund el-Ḫilāfa ve Fażā’il el-Etrāk)

Ankara, 1988, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.

Kitap Arapça Türkçe Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

el-Câhız, Ebû Osmân ‘Amr b. Bahr

Risâle fî Nâbite

Beyrut, 2000, Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye.

Kitap Arapça

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

el-Cehşiyârî Ebû Abdullah Muhammed b. Abdûs , el-Cehşiyârî Ebû Abdullah Muhammed b. Abdûs

Nusûs Dâ’i‘a min Kitâbi’l- Vüzerâ’ ve’l-Küttâb

Beyrut, 1965, Dârü’l-Kitâbi’l-Lübnânî.

Kitap Arapça İlahiyat

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

el-Eş‘arî Ebû’l-Hasen

İlk Dönem İslam Mezhepleri (Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve İhtilafu’l-Musallîn)

İstanbul, 2005, Kabalcı Yayınevi.

Kitap Türkçe İlahiyat Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

el-Ezdî, Ebû Zekeriyâ Yezîd b. Muhammed b. İyâs , el-Ezdî, Ebû Zekeriyâ Yezîd b. Muhammed b. İyâs , el-Ezdî, Ebû Zekeriyâ Yezîd b. Muhammed b. İyâs

Târîhu’l-Mavsıl

Beyrut, 2006, Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye..

Kitap Arapça İlahiyat Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

el-Hayyât, Ebû’l-Hüseyin Abdülrahîm b. Muhammed b. Osmân

el-İntisâr ve’r- Redd ‘ala İbni’r-Râvendî el-Mülhid

Kahire, , Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye.

Kitap Arapça İlahiyat Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

İbn Ebî Ya‘la Ebû’l-Hüseyin Muhammed b. Muhammed

Tabakâtü’l-Hanâbile

Beyrut, 1997, Dârü’l- Kütübi’l-‘İlmiyye..

Kitap Arapça İlahiyat Tarih Sosyoloji

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

İbn Habîb, Ebû Ca‘fer Muhammed

el-Muhabber

Beyrut, , Dârü’l-Efâki’l-Cedîde.

Kitap Arapça

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim

el-Ma‘ârif

Beyrut, 2003, Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye.

Kitap Arapça İlahiyat Sosyal Bilimler Tarih Siyaset Sosyoloji Felsefe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

İbn Tayfûr, Ebû’l-Fazl Ahmed b. Tâhir

Kitâbu Bağdâd

Kahire, 2002, Mektebetü’l-Hâncî..

Kitap Arapça Sosyal Bilimler Tarih Sosyoloji

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

el-İrbilî, Ebû’l-Hasan Ali b. İsa b. Ebî’l-Feth.

Keşfü’l-Gumme fî Ma‘rifeti’l- Eimme

Beyrut, 1985, Dârü’l-Edvâ..

Kitap Arapça İlahiyat Tarih Felsefe Eğitim

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

el-İsfehânî, Ebû’l-Ferec

Mekâtilü’t-Tâlîbiyyîn

Beyrut, , Müessesetü’l-A‘lemî Li’l-Matbû‘ât..

Kitap Arapça İlahiyat Tarih

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

el-Kummî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ali b. el-Hüseyin

‘Uyûnu Ahbâri’r-Rızâ

Kumm, 2006, Müessesetü’l-Ensâriyan Li’t-Tıbâ‘a Ve’n-Neşr..

Kitap Arapça Farsça İlahiyat

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

el-Küleynî, Muhammed b. Ya’kûb

Usûlu’l-Kâfî

Beyrut, 2005, Dârü’l-Murtaza.

Kitap Arapça İlahiyat Felsefe

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Yusuf ÖTENKAYA

“Modern Müsteşri̇kleri̇n Erken İslâm Dönemi̇ Hakkinda Fraksi̇yonel Anali̇zleri̇: Şi̇a'nin Teşekkülü”

Cappadocia Journal Of History and Social Sciences.

Makale Türkçe İlahiyat Tarih Siyaset

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Eser istatistikleri yükleniyor...