Haseki Hürrem Sultan Yapıları

Tez Türkçe Tarih× Sanat Tarihi× Osmanlı× 16. yy×

Künye:

Yazarlar:

Şehri Kartal İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Tarihi Anabilim Dalı

Ekle

Danışmanlar:

Aygül AĞIR İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Tarihi Anabilim Dalı

Ekle

Yayın Yılı:

2012

Yayın Yeri:

İstanbul

Seviye:

MASTER

Kurum:

İstanbul Teknik Üniversitesi

Bölüm:

Mimarlık Tarihi Anabilim Dalı

İçerik Dosyası:

Web adresi:

Web adresi henüz eklenmemiş. Eklemek için düzenle simgesine tıklayınız.

Operatör:

Tayfun Demirhan

Güncelleyen:

Ayşe Berra

Özet:

Haseki Hürrem Sultan 16.yy'ın ilk yarısında Rusya yakınlarından Osmanlı Sarayı'na getirilmiş ve o dönemin padişahı Kanuni Sultan Süleyman'ın hasekisi olmuştur. Döneminin siyasi olaylarında, Şehzade Mustafa ve Sadrazam İbrahim Paşa'nın ölümünde aldığı roller açısından tartışılmıştır. Sahip olduğu birden fazla erkek çocuk doğurması, padişah ile evlenmesi, şehzadeleri ile birlikte sancağa gitmemesi ve Harem'i Yeni Saray'a (Topkapı Sarayı'na) taşıması ile çocuklarının sahip olduğu ayrıcalıklar ve veliaht kavgaları dönemin diğer ilgi çeken konuları olmuştur. Aslında Haseki Hürrem Sultan, mimari alanda da en az politik alanda olduğu kadar kendinden söz ettirecek öneme sahiptir. O, kendinden önceki saray kadınlarına nasip olmayan bir şeyi başarmış, başkent İstanbul'da, bulunduğu semte de adını verecek bir külliye yaptırmıştır. Üstelik bununla kalmamış, yine İstanbul'da başka yapılara, Edirne'de, Ankara'da, Aksaray'da, Konya'da, Mekke'de, Medine'de, Kudüs'te ve Bulgaristan'da birçok yapıya, ya da yapı topluluğuna adını vermiştir. VGM'den elde edilen dört adet vakfiyenin ve BOA belgelerinin ışığında, Haseki Hürrem Sultan'ın adını taşıyan bu yapılar incelenmiştir. Adını taşıyan imar çalışmaları arasında, baniliğini üstlendiği Avratpazarı'ndaki Haseki Sultan Külliyesi (1537-1551), Bahçekapı'daki Haseki Hamamı (1537-1540), Eminönü Daye Hatun Mahallesi'ndeki Kalcılar (Halıcılar) Hanı (1540), Ankara'daki Haseki Sultan Cami (1540), Mekke-Medine'de bulunan külliyeleri (1548-1552), Kudüs'te bulunan Haseki Sultan Külliyesi (1549-1557), Ayasofya Haseki Hürrem Sultan Hamamı (1556), Edirne Haseki Suyolları (1556) gibi Osmanlı coğrafyasının dört bir yanına yayılmış yapılarının yanında, Haremeyn'deki Ayn-ı Zübeyde Suyolları (15??), Edirnekapı'daki Kariye Hankahı (1555-1556) gibi yapıların genişletme ya da onarımı da yer almaktadır. Bunun dışında İstanbul Kağıthane'deki Daye Hatun Külliyesi, İznik'teki Daye Hatun Mescidi, Ayvansaray'daki Toklu Dede Zaviyesi, Aksaray Acıpınar'daki Hasan Dede Zaviyesi, Denizli Sarımahmutlu'daki Şeyh Muhlisiddin (Merkez Efendi) Camisi ve Uşak'ta Şeyh Muhlisiddin'in oğlu Şeyh Ahmed'e ait zaviyeli cami gibi yapılar Haseki Hürrem Sultan'ın vakfına bağlanmış ve masrafları karşılanmıştır. Kanuni Sultan Süleyman tarafından da Topkapı Sarayı'nın Harem Dairesi genişleterek eşi Haseki Hürrem Sultan'ın ikameti için odalar tahsis ettirilmiş, vefatının ardından Süleymaniye Külliyesi'nin haziresine türbesi (1558) yaptırılmış ve sağlığında yaptırmayı planladığı Cisr-i Mustafa Paşa'daki külliyenin yapımı (1559-1560) gerçekleştirilmiştir. Haseki Hürrem Sultan, bu kadar geniş coğrafyaya bu kadar çok sayıda yapı yaptırması bakımından Osmanlı kadın dünyasında bir ilk, üstelik bunları `valide sultan' sıfatını kullanmadan `hasekilik' döneminde yaptırması açısından tektir. Yapıları ise, dönemin olayları ve Haseki Hürrem Sultan'ın her elde ettiği yeni bir ayrıcalık ile bağlantılı yapım tarihine sahip olması nedeni ile, yer seçimi, Kanuni Sultan Süleyman'ın desteği ve Mimar Sinan'ın denemelerinin bir parçası olması ile politik ve sanatsal anlamda değer kazanmıştır.

Haseki Hürrem Sultan 16.yy'ın ilk yarısında Rusya yakınlarından Osmanlı Sarayı'na getirilmiş ve o dönemin padişahı Kanuni Sultan Süleyman'ın hasekisi olmuştur. Döneminin siyasi olaylarında, Şehzade Mustafa ve Sadrazam İbrahim Paşa'nın ölümünde aldığı roller açısından tartışılmıştır. Sahip olduğu birden fazla erkek çocuk doğurması, padişah ile evlenmesi, şehzadeleri ile birlikte sancağa gitmemesi ve Harem'i Yeni Saray'a (Topkapı Sarayı'na) taşıması ile çocuklarının sahip olduğu ayrıcalıklar ve veliaht kavgaları dönemin diğer ilgi çeken konuları olmuştur. Aslında Haseki Hürrem Sultan, mimari alanda da en az politik alanda olduğu kadar kendinden söz ettirecek öneme sahiptir. O, kendinden önceki saray kadınlarına nasip olmayan bir şeyi başarmış, başkent İstanbul'da, bulunduğu semte de adını verecek bir külliye yaptırmıştır. Üstelik bununla kalmamış, yine İstanbul'da başka yapılara, Edirne'de, Ankara'da, Aksaray'da, Konya'da, Mekke'de, Medine'de, Kudüs'te ve Bulgaristan'da birçok yapıya, ya da yapı topluluğuna adını vermiştir.VGM'den elde edilen dört adet vakfiyenin ve BOA belgelerinin ışığında, Haseki Hürrem Sultan'ın adını taşıyan bu yapılar incelenmiştir. Adını taşıyan imar çalışmaları arasında, baniliğini üstlendiği Avratpazarı'ndaki Haseki Sultan Külliyesi (1537-1551), Bahçekapı'daki Haseki Hamamı (1537-1540), Eminönü Daye Hatun Mahallesi'ndeki Kalcılar (Halıcılar) Hanı (1540), Ankara'daki Haseki Sultan Cami (1540), Mekke-Medine'de bulunan külliyeleri (1548-1552), Kudüs'te bulunan Haseki Sultan Külliyesi (1549-1557), Ayasofya Haseki Hürrem Sultan Hamamı (1556), Edirne Haseki Suyolları (1556) gibi Osmanlı coğrafyasının dört bir yanına yayılmış yapılarının yanında, Haremeyn'deki Ayn-ı Zübeyde Suyolları (15??), Edirnekapı'daki Kariye Hankahı (1555-1556) gibi yapıların genişletme ya da onarımı da yer almaktadır.Bunun dışında İstanbul Kağıthane'deki Daye Hatun Külliyesi, İznik'teki Daye Hatun Mescidi, Ayvansaray'daki Toklu Dede Zaviyesi, Aksaray Acıpınar'daki Hasan Dede Zaviyesi, Denizli Sarımahmutlu'daki Şeyh Muhlisiddin (Merkez Efendi) Camisi ve Uşak'ta Şeyh Muhlisiddin'in oğlu Şeyh Ahmed'e ait zaviyeli cami gibi yapılar Haseki Hürrem Sultan'ın vakfına bağlanmış ve masrafları karşılanmıştır.Kanuni Sultan Süleyman tarafından da Topkapı Sarayı'nın Harem Dairesi genişleterek eşi Haseki Hürrem Sultan'ın ikameti için odalar tahsis ettirilmiş, vefatının ardından Süleymaniye Külliyesi'nin haziresine türbesi (1558) yaptırılmış ve sağlığında yaptırmayı planladığı Cisr-i Mustafa Paşa'daki külliyenin yapımı (1559-1560) gerçekleştirilmiştir.Haseki Hürrem Sultan, bu kadar geniş coğrafyaya bu kadar çok sayıda yapı yaptırması bakımından Osmanlı kadın dünyasında bir ilk, üstelik bunları `valide sultan' sıfatını kullanmadan `hasekilik' döneminde yaptırması açısından tektir. Yapıları ise, dönemin olayları ve Haseki Hürrem Sultan'ın her elde ettiği yeni bir ayrıcalık ile bağlantılı yapım tarihine sahip olması nedeni ile, yer seçimi, Kanuni Sultan Süleyman'ın desteği ve Mimar Sinan'ın denemelerinin bir parçası olması ile politik ve sanatsal anlamda değer kazanmıştır.

Nur Mine Çiloğlu

“Hürrem Sultan Kaynakçası”.

389 Eser İçeriyor

Bu kaynakça

67 kez

görüntülendi.

Yaptığı atıflar
Aldığı atıflar

Atıf yapılan eser:

Cahid Baltacı

XV-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri:Teşkilat -Tarih

İstanbul, 1976, İrfan Matbaası.

Kitap Türkçe Akdeniz 15. yy Tarih Orta Doğu Kuzey Afrika Kafkasya Balkan Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Kitap

79 kez

görüntülendi.

M. Çağatay Uluçay

Osmanlı Sultanlarına Aşk Mektupları

İstanbul, 2001, Ufuk Kitapları.

Kitap Türkçe Sağlık Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

60 kez

görüntülendi.

M. Tayyib Gökbilgin

“Hurrem Sultan”

İslam Ansiklopedisi.

Makale Türkçe Sosyal Bilimler Tarih Ansiklopedi Osmanlı 16. yy

Bu Makale

44 kez

görüntülendi.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı

“Şehzade Mustafa'nın Ölümünde Medhali Olan Vezir-i Azam Rüstem Paşa'nın İkinci Sadaretinde Yeniçerilerin Ağalarından Şikayeti Havi Kanuni Sultan Süleyman ile Rüstem Paşa'ya Pek Ağır Mektupları”

Belleten.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Makale

41 kez

görüntülendi.

Hans Dernschwam

İstanbul ve Anadolu'ya Seyahat Günlüğü

Ankara, 1987, Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih 18. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

21 kez

görüntülendi.

Amy Singer

Osmanlı'da Hayırseverlik Kudüs'te Bir Haseki Sultan İmareti

İstanbul, 2004, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı 16. yy Anadolu 17. yy

Bu Kitap

22 kez

görüntülendi.

Müjgan Cunbur

“Selçuklu ve Osmanlı Devirlerinde Kadınların Kurdukları Şifahaneler”

Erdem Dergisi.

Makale Türkçe Tarih Selçuklu Osmanlı

Bu Makale

16 kez

görüntülendi.

Leslie P. Peirce

Harem-i Hümayun Osmanlı İmparatorluğu'nda Hükümranlık ve Kadınlar

İstanbul, 1996, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe Yeni Çağ Orta Çağ Tarih Osmanlı

Bu Kitap

13 kez

görüntülendi.

St. H. Stephan

“An Endowment Deed of Khasseki Sultan, Dated the 24th May 1552”

Quarterly of the Department of Antiquities in Palestine.

Makale İngilizce Tarih Osmanlı 16. yy

Bu Makale

13 kez

görüntülendi.

Sema Doğan

“Haseki Külliyesi”

Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt: 36.

Makale Türkçe Yeni Çağ Tarih Sanat Tarihi Osmanlı 16. yy

Bu Makale

13 kez

görüntülendi.

M. Tayyib Gökbilgin

XV. ve XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livası: Vakıflar-Mülkler-Mukataalar

İstanbul, 1952, Üçler Basımevi.

Kitap Türkçe 15. yy Tarih Osmanlı 16. yy

Bu Kitap

9 kez

görüntülendi.

Oded Peri

“Waqf and Ottoman Welfare Policy: The Poor Kitchen of Hasseki Sultan in Eighteenth Century Jerusalem”

Journal of the Economic and Social History of the Orient.

Makale İngilizce Tarih Osmanlı

Bu Makale

8 kez

görüntülendi.

Nejat R. Uçtum

“Hürrem ve Mihrümah Sultanların Polonya Kıralı II. Zigsmund'a Yazdıkları Mektuplar”

Belleten.

Makale Türkçe Yeni Çağ Tarih Osmanlı 16. yy

Bu Makale

19 kez

görüntülendi.

Ahmet Süheyl ÜNVER

400. Yıldönümü Dolayısıyla Haseki Hastanesi Tarihçesi (1539-1939)

İstanbul, 1939, Hulki İsmail Gürkan Yeni Laboratuar Yayınları - Kader Basımevi.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Pars Tuğlacı

Osmanlı Saray Kadınları

İstanbul, 1985, Cem Yayınevi.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Selaniki Mustafa Efendi

Tarih-i Selânikî

İstanbul, 1989, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Kaynak Yayını Osmanlı 16. yy Anadolu 17. yy

Bu Kitap

25 kez

görüntülendi.

Gülru Necipoğlu Kafadar

15. ve 16. Yüzyılda Topkapı Sarayı: Mimari, Tören ve İktidar

İstanbul, 2014, Yapı Kredi Yayınları.

Kitap Türkçe 15. yy Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

8 kez

görüntülendi.

Ogier Ghislain de Busbecq

Türk Mektupları

İstanbul, 2018, Ötükent Neşriyat.

Kitap Türkçe Yeni Çağ Mektup Tarih Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Kitap

5 kez

görüntülendi.

Nimet Taşkıran

“Haseki Hurrem Sultan'ın Polonya Arşivi'ndeki İki Mektubu Hakkında”

Haseki Tıp Bülteni.

Makale Türkçe Yeni Çağ Tarih Osmanlı 16. yy

Bu Makale

5 kez

görüntülendi.

Mehmet Baha Tanman

“Haseki Hamamı”

Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi.

Makale Türkçe Tarih Sanat Tarihi Osmanlı 16. yy

Bu Makale

4 kez

görüntülendi.

Ahmet Refik Altınay

Kadınlar Saltanatı 1

İstanbul, 2000, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

4 kez

görüntülendi.

M. Çağatay Uluçay

Haremden Mektuplar I

İstanbul, 1956, Vakit Matbaası.

Kitap Türkçe Sosyal Bilimler Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Amy Singer

“The Mülknāmes of Hürrem Sultan's Waqf in Jerusalem”

Muqarnas.

Makale İngilizce Sosyal Bilimler Tarih Orta Doğu Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Cahid Baltacı

“Hürrem Sultan”

Diyanet İslam Ansiklopedisi.

Makale Türkçe Sosyal Bilimler Tarih Ansiklopedi Osmanlı 16. yy

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Semavi Eyice

“Haseki Hamamı”

Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt: 36.

Makale Türkçe Tarih Sanat Tarihi Osmanlı 16. yy

Bu Makale

3 kez

görüntülendi.

Dror Zeʼevi

Kudüs 17. Yüzyılda Bir Osmanlı Sancağında Toplum ve Ekonomi

İstanbul, 2000, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Necdet Sakaoğlu

Bu Mülkün Kadın Sultanları

İstanbul, 2009, Oğlak Bilimsel Kitaplar.

Kitap Türkçe Yeni Çağ Yakın Çağ Orta Çağ Tarih Osmanlı Anadolu

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Nimet Taşkıran

Hasekinin Kitabı: İstanbul Haseki Külliyesi, Cami, Medrese, İmaret, Sübyan Mektebi, Darü'ş-şifa ve Yeni Haseki Hastanesi

İstanbul, 1972, Haseki Hastanesini Kalkındırma Derneği Yayınları - Yenilik Basımevi.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Stephan Gerlach

Türkiye Günlüğü (1573-1576)

İstanbul, 2007, Kitap Yayınevi.

Kitap Türkçe Tarih Türkiye Cumhuriyeti 16. yy Anadolu

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Godfrey Goodwin

Osmanlı Kadınının Özel Dünyası

İstanbul, 1998, Sabah Yayınları.

Kitap Türkçe Osmanlı

Bu Kitap

3 kez

görüntülendi.

Nicolae Jorga

Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (1538-1640)

İstanbul, 2005, Yeditepe Yayınevi.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı 16. yy 17. yy

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Gülru Necipoğlu Kafadar

The Age of Sinan: Architectural Culture in the Ottoman Empire

Princeton, 2005, Princeton University Press.

Kitap İngilizce Tarih Sanat Tarihi Osmanlı 16. yy

Bu Kitap

2 kez

görüntülendi.

Osman Şevki Uludağ

“Haseki Hastahanesi 400 Yaşında Değildir”

Tıp Dünyası.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Makale

2 kez

görüntülendi.

Stefanos Yerasimos

İstanbul İmparatorluklar Başkenti

İstanbul, 2000, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Kitap Türkçe Bizans Tarih Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

İ. Aydın YÜKSEL

Osmanlı Mimarisinde Kanuni Sultan Süleyman Devri

İstanbul, 2004, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.

Kitap Türkçe Tarih Sanat Tarihi

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Yavuz Bahadıroğlu (Niyazi Birinci)

Muhteşem Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan

İstanbul, 2011, Paradoks Kitap.

Kitap Türkçe Tarih Edebiyat

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Roger Bigelow Merriman

Suleiman the Magnificent 1520-1566

Cambridge,Massachusetts, 1944, Harvard University Press.

Kitap İngilizce Tarih Avrupa Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Gönül Cantay Güreşsever

“Haseki Darüşşifası (H.946/1539)”

Sanat Tarihi Yıllığı.

Makale Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Makale

1 kez

görüntülendi.

Esin Atıl

The Age of Sultan Süleyman the Magnificent

Washington, 1987, National Gallery Of Art.

Kitap İngilizce Tarih Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Semavi Eyice

“Ayasofya Hamamı”

Diyanet İslam Ansiklopedisi.

Makale Türkçe Tarih Sanat Tarihi Osmanlı 16. yy

Bu Makale

1 kez

görüntülendi.

Galina Yermolenko

“Roxolana: "The Greatest Empresse of the East"”

The Muslim World.

Makale İngilizce Sosyal Bilimler Tarih Osmanlı 16. yy

Bu Makale

1 kez

görüntülendi.

M. Çağatay Uluçay

Padişahların Kadınları ve Kızları

Ankara, 1992, Türk Tarih Kurumu.

Kitap Türkçe Tarih Osmanlı

Bu Kitap

0 kez

görüntülendi.

Alev Lytle Croutier

Harem

İstanbul, 2009, Remzi Kitabevi.

Kitap Türkçe Osmanlı

Bu Kitap

1 kez

görüntülendi.

Nur Mine Çiloğlu

Sosyal Ağ Analizi ve Hürrem Sultan Kaynakçası Üzerine Bir Değerlendirme

Ankara, 2018, MASTER.

Tez Türkçe Tarih

Bu Tez

37 kez

görüntülendi.

Saadet Maydaer

“Osmanlı Hanedan Ailesine Mensup Hanımların Vakıflarında Ramazan Ayına Yönelik Hizmetler”

Vakıflar Dergisi.

Makale Türkçe 15. yy Sosyal Bilimler Tarih Sanat Tarihi Osmanlı 16. yy Anadolu

Bu Makale

0 kez

görüntülendi.

Eser istatistikleri yükleniyor...