Türkiye'de Bilimin Popülerleştirilmesi Sürecinde Süreli Yayıncılığın Rolü: "Fen Âlemi" Örneği (1925-1926)

Makale Türkçe Bilim ve Teknoloji× Tarih× Türkiye Cumhuriyeti× 20. yy×

Künye:

Yazarlar:

Serhat KÜÇÜK Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü

Ekle

Emeği Geçenler:

Ekle

Yayın Yılı:

2013

Yayınlandığı Eser:

Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi

Cilt:

Sayı:

Sayfa Aralığı:

187-218

İçerik Dosyası:

İndirmek için tıklayınız

Web adresi:

http://www.ait.hacettepe.edu.tr/akademik/CTAD17.pdf

Operatör:

Serhat Küçük

Güncelleyen:

Sema Uyar

Özet:

Süreli yayın marifetiyle toplum üzerinde istendik davranış oluşturma çabası Osmanlı son dönemlerine, başka bir deyişle Türk basınının ortaya çıkışına dayanmaktadır. Takvim-i Vekayi’den itibaren, Türkçe yayımlanan gazetelerin önce aydınlar üzerinde doğrudan, sonra halk arasında dolaylı olarak siyasi, içtimai ve kültürel tesirler icra ettiği ve hatta bu tesirlerin zamanla bir zihniyet değişimine katkı sağladığı yadsınamaz.
İşte bu yöntem, halkta istendik davranış oluşturma metodu olarak süreli yayınlardan yararlanma, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan süreçte de uygulamada kendine yer bulmuştur.
Bu bağlamda değerlendirilebilecek Fen Âlemi, halkın anlayacağı bir üslupla, bilimsel havadisleri ve mevzuları merkezine alan Türkiye’nin ilk popüler bilim dergisidir. 1925-26 yıllarında toplam 24 sayı yayımlanmıştır. Tüm sayıları okunup incelenerek dış ve iç tenkite tâbî tutulan esere ve eserin, bilimin/bilimsel gelişmelerin halka yayılması hususundaki rolüne dair tespitler, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nde Fen Âlemi’nin yayın hikayesini aydınlatacak/ayrıntılandıracak belgeler ve yayıncıyı yakından tanımaya
imkan verecek yayıncı biyografisi bu çalışmanın ana unsurlarını oluşturmaktadır.

Süreli yayın marifetiyle toplum üzerinde istendik davranış oluşturma çabası Osmanlı son dönemlerine, başka bir deyişle Türk basınının ortaya çıkışına dayanmaktadır. Takvim-i Vekayi’den itibaren, Türkçe yayımlanan gazetelerin önce aydınlar üzerinde doğrudan, sonra halk arasında dolaylı olarak siyasi, içtimai ve kültürel tesirler icra ettiği ve hatta bu tesirlerin zamanla bir zihniyet değişimine katkı sağladığı yadsınamaz. 
İşte bu yöntem, halkta istendik davranış oluşturma metodu olarak süreli yayınlardan yararlanma, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan süreçte de uygulamada kendine yer bulmuştur. 
Bu bağlamda değerlendirilebilecek Fen Âlemi, halkın anlayacağı bir üslupla, bilimsel havadisleri ve mevzuları merkezine alan Türkiye’nin ilk popüler bilim dergisidir. 1925-26 yıllarında toplam 24 sayı yayımlanmıştır. Tüm sayıları okunup incelenerek dış ve iç tenkite tâbî tutulan esere ve eserin, bilimin/bilimsel gelişmelerin halka yayılması hususundaki rolüne dair tespitler, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nde Fen Âlemi’nin yayın hikayesini aydınlatacak/ayrıntılandıracak belgeler ve yayıncıyı yakından tanımaya 
imkan verecek yayıncı biyografisi bu çalışmanın ana unsurlarını oluşturmaktadır.